Tym razem na okładce zamieściliśmy aż dwie grafiki, które łączy postać Mikołaja Kopernika (1473-1543). Pierwsza pn. Mikołaj Kopernik, jego poprzednicy i następcy, to rycina powstała w latach 1872-1873, a jej autorem był Elwir Michał Andriolli. Opublikowana została zaś jako rycina Jana Styfiego (1841-1921). Znana jest też pod nazwą Mikołaj Kopernik wśród innych astronomów świata. Artysta umieścił w kompozycji, od lewej: Tycho Brahe (1546-1601), Ptolemeusz (ok. 100-ok.168), Izaak Newton (1643-1727), Hipparchos z Nikei (ok. 190-ok.120 p.n.e.), Pierre Simon de Laplace (1749-1827), Wojciech z Brudzewa (1445-1497), Mikołaj Kopernik, Galileusza (1564-1642), Johan Kepler (1571-1630), Jan Władysław Śniadecki (1756-1830), James Bradley (1692-1762), Jan Heweliusz (1611-1687) oraz symbolicznie astronom egipski, Czau-Kong, Mojżesz i symbolicznie astronom indyjski. Druga rycina to obraz pn. Mikołaj Kopernik wykładający matematykę w Rzymie autorstwa Wojciecha Gersona (1831-1901) z 1873 r, który powstał z okazji czterechsetletniej rocznicy urodzin Kopernika. Miedzioryt oparty na obrazie Gersona wykonał Henryk Redlich. Obraz nie zachował się. Znane są tylko odbitki miedziorytu. Wykład w Rzymie z matematyki był faktem i odbył się w 1500 r. prawdopodobnie w pałacu Farnese albo Akademii Rzymskiej Sapienza. Ponoć słuchało Kopernika liczne gronu słuchaczy, ale z pewnością nie Ci wszyscy, których umieścił Gerson (nota bene w tle naszkicował też siebie). Na obrazie widoczni są wybitni malarze, rzeźbiarze i architekci z epoki: Leonardo da Vinci (1452-1519), Michał Anioł (1475-1564), Ambrogio da Fossano zwany Bergognone (1481-1523), Pietro Perugino (1450-1523), Guido Reni (1575-1642), oraz dostojnicy kościelni: papież Aleksander VI (1431-1503) – był papieżem od 1492 do 1503 r. i kardynał Cesare Borgia (1475-1507), słynny lekarz i uczony, który opisał też 79 sfer niebieckich jako astronom Girolamo Fracastoro (1478-1553) oraz współpracujący z Kopernikiem w obserwacji Księżyca profesor astronomii z Bolonii i Rzymu Domenico Maria Novarra z Ferrary (1454-1504). W literaturze słusznie wskazuje się, że Gerson posłużył się symboliką, aby ukazać uczonego astronoma polskiego, który wzbudza zainteresowanie i refleksję największych osobowości włoskiego renesansu.

Rok 2023 r. został ogłoszony rokiem Kopernika. Rocznice urodzin i śmierci są oczywiste. Przypomnieć jednak należy też rok 1503 r. kiedy to Kopernik, 31 maja 1503, uzyskał doktorat z prawa kanonicznego na uniwersytecie w Ferrarze. W tym samym roku wrócił i zamieszkał w Lidzbarku Warmińskim, gdzie zajmował się przede wszystkim administrowaniem i ekonomią, a w wolnym czasie obserwował niebo. Efekt tych obserwacji to słynne dzieło De revolutionibus orbium coelestium, które poprzedził wykładami i korespondencją m.in. z papieżem. Opublikował je drukiem dopiero w marcu 1543 r. w Norymberdze – niedługo przed śmiercią i wiele lat po jego powstaniu. Warto odnotować, że przedmowę dedykował ówczesnemu papieżowi Pawłowi III.  Jak wiadomo dzieło wybitnego polskiego astronoma wpisano do opublikowanego po raz pierwszy w 1559 r. papieskiego Indeksu ksiąg zakazanych, a nastąpiło to siedemdziesiąt lat po opublikowaniu dzieła i śmierci autora. Jako prawnicy zawdzięczamy Kopernikowi też ilościowa teoria pieniądza.

Z perspektywy współczesnej Mikołaj Kopernik jest wzorcem człowieka służby, pracowitości i konsekwentnego dążenia do celu w złożonych warunkach życia.

AJR