Historia Zuzanny i dwóch pożądliwych starców (sędziów) opisana w Biblii, w rozdziale 13 Księgi Daniela jest bardzo często przywoływana w dziejach adwokatury i wymiaru sprawiedliwości, a przez fakt, że od wieków inspirowała artystów miała istotny wpływ na kulturę współczesną. Jednym z wielu artystów zainspirowanych tą historią był Bruno Schulz (1892-1942), wybitny prozaik, grafik, rysownik i malarz, który został zastrzelony przed osiemdziesięcioma laty, 19 listopada 1942 r. w rodzinnym  mieście (Drohobyczu) przez niemieckiego oficera.  

Zuzanna była piękną zamężną za Joakimem kobietą. „Joakim zaś był bardzo bogaty i posiadał ogród przyległy do swego domu. Przychodziło do niego wielu Żydów, ponieważ odznaczał się większą powagą niż inni. W tym roku wybrano spośród ludu dwóch starców na sędziów. Należeli oni do tych, o których powiedział Pan: «Wyszła nieprawość spośród sędziów-starców z Babilonu, którzy uchodzili tylko za kierowników narodu». Ludzie ci bywali często w domu Joakima, a wszyscy ci, którzy prowadzili spór sądowy, przychodzili do nich.” (Dn 13, 4-6). Obaj przyglądali się spacerującej Zuzannie. Obaj też zapałali do niej żądzą. Pewnego dnia zakradli się do ogrodu, w którym Zuzanna brała kąpiel. W czasie gdy wysłała ona służki po olejki, starcy-sędziowie podeszli do Zuzanny i powiedzieli: „Oto drzwi ogrodu są zamknięte i nikt nas nie widzi, my zaś pożądamy ciebie. Toteż zgódź się obcować z nami! W przeciwnym razie zaświadczymy przeciw tobie, że był z tobą młodzieniec i dlatego odesłałaś od siebie dziewczęta” (Dn 13, 20-21). Zuzanna uznała, że woli niewinna oddać życie niż zgrzeszyć wobec Boga. Następnego dnia sędziowie oskarżyli Zuzannę w jej obecności wobec ludu o obcowanie z młodzieńcem, który uciekł po tym, jak zauważył ich. Zgromadzenie dało wiarę sędziom. Kara za cudzołóstwo mogła być wówczas tylko jedna – śmierć przez ukamienowanie. Wtedy Zuzanna zawołała donośnym głosem do Boga: „Wiekuisty Boże, który znasz to, co jest ukryte i wiesz wszystko, zanim się stanie. Ty wiesz, że złożyli fałszywe oskarżenie przeciw mnie. Oto umieram, chociaż nie uczyniłam nic z tego, o co mnie oni złośliwie obwiniają”. Bóg zareagował w czasie odprowadzania Zuzanny na stracenie ustami młodzieńca Daniela, który zawołał „Jestem czysty od jej krwi”. Zatrwożony lud, odpowiadając na wezwanie wypowiedziane  przez Daniela, wrócił do miejsca sądu, a tam Daniel wobec ludu i starszych przeprowadził dowód na to, że dwaj sędziowie-starcy, którzy jak wynika z opowieści, mieli na swoim koncie  już wiele niesprawiedliwych wyroków, fałszywie obwinili Zuzannę. Mianowicie wezwał ich pojedynczo przed zgromadzenie i zapytał, pod jakim drzewem widzieli obcujących ze sobą.  Pierwszy odpowiedział, że „pod lentyszkiem”, drugi, że „pod dębem”. Udowodniono, że kłamali.  Nieprawi sędziowie zostali skazani zgodnie z Prawem Mojżeszowym na śmierć. Historia ta, pochodząca z czasu niewoli babilońskiej, na wieki utwierdzała wiarę, że Bóg jest sędzią sprawiedliwym.

Rysunek Bruno Schulza zamieszczony na 4 stronie okładki, zainspirowany historią pięknej Zuzanny, powstał w cyklu Xsięga bałwochwalcza pomiędzy 1920 a 1921 r. Jest to grafika przygotowana techniką liché-verre na papierze o wymiarach 23,5 x 17,5 cm. Cały cykl jest hołdem mężczyzny – istoty niższej – oddanym kobiecie – istocie wyższej i władczej. We wszystkich grafikach centralną postacią jest kobieta lub kobiety, w tym dwukrotnie biblijna Zuzanna. Mężczyźni są najczęściej skuleni, zniekształceni, u stóp kobiety (kobiet), oddają jej cześć i – co do zasady – akceptując to, niejako ceremonialne ukorzenie się przed bóstwem, jak pisał Jerzy Ficowski. Wielokrotnie jednym z tychże mężczyzn jest sam Schulz. Widzimy go też na ilustracji Zuzanna i starcy. Starcy/sędziowie są ponad Zuzanną, pewni siebie, chytrzy, kontrastujący z nagą niewinnością niewiasty, ale u jej stóp znajdują się inni mężczyźni, oddający jej cześć, uwielbienie – w tym autor.

AJR