ISSN: 2657-800X
search

Plus ratio quam vis consuetudinis. Reforma nauki i akademii w Ustawie 2.0

Publikacja przedstawia projekt reformy polskiej nauki opracowany w ramach grantu “Ustawa 2.0 - Założenia systemu szkolnictwa wyższego” zrealizowanego dla Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Proponowane przez Instytut, daleko idące zmiany mają na celu poprawę jakości oraz przeorientowanie systemu nauki w kierunku dostarczania wiedzy i innowacji dla krajowej gospodarki oraz kapitału kulturowego dla społeczeństwa. Do najważniejszych elementów propozycji reformy należą:
  • nowy ustrój uczelni, który ogranicza rolę Senatu i Rektora przekazując część ich kompetencji nowym organom: Radzie Powierniczej oraz Prezydentowi uczelni. Rada Powiernicza składająca się z przedstawicieli uczelni oraz otoczenia społeczno-gospodarczego zwiększy rozliczalność akademii wobec jej interesariuszy. Prezydent jako organ jednoosobowy, zapewni skuteczność działania uczelni w szybko zmieniającym się świecie nauki. Dla członków Rady Powierniczej pochodzących z nominacji przemysłu bądź biznesu, projekt przewiduje wymóg kwalifikacji formalnych. W katalogu możliwych kwalifikacji – obok m.in. doświadczenia zasiadania w organach spółek prawa handlowego bądź organizacji pozarządowych – znalazł się co najmniej pięcioletni staż wykonywania zawodu adwokata. 
  • nowa organizacja wewnętrzna uczelni, zwiększa autonomię pracowników naukowych poprzez swobodne zrzeszanie się w tworzone oddolnie jednostki organizacyjne w ramach uczelni (katedry, centra, instytuty). Sprzyja to powstaniu „zwinnego”, multicentrycznego uniwersytetu, zwiększy mobilność wewnątrzuczelnianą i pozwoli na rozwój interdyscyplinarności wśród naukowców.
  • nowy model kariery akademickiej przewiduje zniesienie habilitacji i tytułu profesora, zapewnia obniżenie wieku uzyskania samodzielności naukowej przez młodych uczonych, wprowadza mobilność naukową oraz zasadę otwartych, przejrzystych, uczciwych konkursów na stanowiska pracy w nauce.
  • nowa ocena parametryczna, która będzie jednym z głównych sposobów prowadzenia polityki naukowej przez państwo. Parametryzacja będzie się odbywała w obszarze (N)auki, (K)ształcenia oraz (P)rzedsiębiorczości, pozwoli to uwzględnić szersze spektrum działalności uczelni. Zostaną wprowadzone nowe kategorie naukowe (A – Przełomy, B – Innowacje, C – Mikroinnowacje, D – Usprawnienia). Kategorie te będą przyznawane poprzez odniesienie do międzynarodowych standardów oraz w oparciu o katalogi zdarzeń ewaluacyjnych. Zmiana ta pomoże w rozpoznaniu potencjału zasobu wiedzy polskiej nauki. Potencjał ten będzie podstawą do koncentracji finansowania publicznego, dzięki czemu powstanie masa krytyczna innowacji (publikacje, czasopisma, towarzystwa naukowe, wdrożenia, patenty etc.). W ten sposób utworzy się klastry dające przewagę konkurencyjną gospodarce.
  • otwarcie akademii na współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym poprzez uwzględnienie współpracy w ocenie parametrycznej, w ocenie pracowników naukowych a także poprzez wspomniane wcześniej uczestnictwo przedstawicieli otoczenia społeczno-gospodarczego we władzach uczelni.

Bezpłatna elektroniczna wersja książki do pobrania ze strony projektu www.ReformaNauki.pl

Strony 9-11 zawierają skrótowy opis proponowanych zmian.