ISSN: 2657-800X
search
2019, t. 2, nr 2 (4), poz. 22
2019, Vol 2, No 2 (4), item. 22
2020-06-05
wyświetleń: 1150 |
pobrań: 1096 |

Adam Redzikschool, Arkadiusz Radwanschool, Wojciech Rogowskischool

Od Redakcji [nr 4]

Numer czwarty „Głosu Prawa. Przeglądu Prawniczego Allerhanda” w znacznej części poświęcamy problemowi sądownictwa – w aspekcie ustrojowym oraz orzeczniczym. Czynimy to przede wszystkim poprzez sięgnięcie do źródeł. Dlatego w dziale „Fontes” zamieściliśmy aż trzy krótkie artykuły – przedruki przedwojennych tekstów wiodących wówczas i do dziś inspirujących nas autorów. Pierwszy z nich to tradycyjnie już artykuł prof. Maurycego Allerhanda. Tym razem to mało znany, niemal interwencyjny tekst z 1929 r., którym lwowski uczony protestuje przeciwko ujednolicaniu orzecznictwa sądowego przez Sąd Najwyższy (sic!). Tekst ten wywołał polemikę i dyskusję. Drugim jest artykuł z 1931 r., autorstwa nestora konstytucjonalistów polskich, prof. Stanisława Starzyńskiego – o niezawisłości sędziowskiej na gruncie Konstytucji marcowej z 1921 r. Uczony wskazuje w nim na istotę władzy sądowniczej, czyli niezawisłość sędziowską i gwarantującą ją nieusuwalność sędziów, powoływanych niemal wszędzie przez głowy państwa lub przedstawicieli władzy wykonawczej. Trzeci artykuł to wykład dla sędziów wygłoszony przez znawcę prawa międzynarodowego, prof. Ludwika Ehrlicha, pt. Stosunek sędziego do prawa. Artykuł zwiera liczne uwagi porównawcze i właściwie nie był znany w literaturze przedmiotu, na co wpłynęło zapewne to, że ukazał się w przeddzień wybuchu II wojny światowej w niszowym czasopiśmie sędziowskim.

Do tematyki działu źródłowego nawiązuje jedno z trzech opracowań zamieszczonych w dziale „Opera” – artykuł Krzysztofa Olszaka pt. Niezawisłość, niezależność i bezstronność w sądownictwie w świetle regulacji prawnych oraz orzecznictwa. Stanowi ono próbę podsumowania orzecznictwa europejskiego i krajowego w przedmiocie wykładni tytułowych terminów. Punktem wyjścia są regulacje prawne, zaś punktem dojścia propozycja rozumienia owych terminów – w świetle przedstawionej judykatury i wybranych głosów doktryny. Opracowanie powstało w grudniu 2019 r. Terminy „niezawisłość”, „niezależność” i „bezstronność” są nie tylko doniosłe teoretycznie i praktycznie, ale też żywo dyskutowane i nic nie wskazuje na to, aby w najbliższym czasie uległo to zmianie. Mamy nadzieję, że artykuł zapoczątkuje serię publikacji na temat zagadnień mających tak zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania systemu prawa.

Do kwestii ustrojowych nawiązuje tekst Krystyny Potapenko, traktujący o granicach zasady „cel uświęca środki” w filozofii władzy Niccola Machiavellego. Autorka poddała krytyce współczesne rozumienie makiawelizmu i wskazała, że ma on niewiele wspólnego z rzeczywistymi poglądami Machiavellego. Zdaniem Autorki granicami tytułowej zasady są: interes publiczny, wybieranie mniejszego zła i uzasadnione stosowanie w czasie wojny środków niemoralnych. Autorka zwróciła uwagę na to, że włoski myśliciel za główny cel stawiał sobie dobro ogółu, a nie dobro władcy. Ustalenia odniosła do poglądów z epoki oraz realiów współczesnych.

Artykułem rozpoczynającym cały zeszyt jest natomiast opracowanie na temat whistleblowingu w instytucjach finansowych i w sektorze niefinansowym, jako jednego z obszarów postępującej konwergencji regulacyjnej między instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami spoza sektora finansowego. Konrad Zawodziński podjął próbę identyfikacji wyzwań wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii.

Dział „Sententiae” zawiera kolejny przegląd orzecznictwa Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) pióra Patryka Gacki. Opisywany okres (kwiecień-listopad 2019 r.) cechował się nadzwyczajną aktywnością Trybunału zarówno w odniesieniu do poszczególnych sytuacji (situations), jak i spraw konkretnych sprawców (cases). Podejmowano rozstrzygnięcia dotyczące Afganistanu oraz Birmy/Bangladeszu. Tego ostatniego dotyczy też artykuł Ewy Sałkiewicz-Munnerlyn, w którym opisano różne działania prawne – przed trzema różnymi sądami, czyli przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze (MTS), przed krajowym sądem w Buenos Aires (Argentyna) i przed MTK w Hadze.

W autorskim przeglądzie orzecznictwa SN w sprawach cywilnych Monika Strus-Wołos odnotowała uchwałę składu siedmiu sędziów SN podjętą w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w sprawie dotyczącej więzi rodzinnej jako dobra osobistego. Następnie Autorka omówiła m.in. orzeczenia dotyczące statusu małżonka dłużnika osobistego, niedopuszczalności zastrzeżenia kary umownej dla zobowiązań o charakterze pieniężnym czy kosztu prywatnej opinii rzeczoznawcy w sprawach z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W dziale „Sententiae” zamieszona została także glosa Pawła Kobesa do wyroku TSUE z 23 stycznia 2018 r. w sprawie C-367/16 – Piotrowski. Autor przedstawił w niej problematykę zasad poszanowania praw nieletnich pociąganych od odpowiedzialności karnej, udzielając odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie sądy wykonujące europejski nakaz aresztowania są zobowiązane do analizy przesłanek odmowy wykonania nakazu z uwagi na brak wieku pozwalającego na pociągnięcie nieletniego do odpowiedzialności karnej.

Dział „Res Gestae” rozpoczyna erudycyjny artykuł autorstwa adwokatów Juliana J. Bąkowskiego i Wojciecha Bergera pt. Kiedy adwokat nie musi tłumaczyć sensu swojego istnienia, który w istocie jest prezentacją książki pt. Listy do Młodego Prawnika, napisanej przez znakomitego amerykańskiego adwokata i profesora na Harwardzie, Alana Dershowitza. Dla Czytelnika z Polski szczególnego waloru nabiera fragment o właściwym dobieraniu sobie autorytetów, w którym wskazuje, że dla niego – Dershowitza – niewątpliwym autorytetem jest Jan Karski – polski bohater narodowy, który informował świat o Holokauście i apelował o pomoc dla polskich Żydów, będąc delegatem polskiego rządu w Londynie. Drugim artykułem w dziale „Res Gestae” jest trzecia odsłona „Pocztu jurystów i ekonomistów”, którą tym razem poświęcono karnikowi, profesorowi i sędziemu, Stanisławowi Śliwińskiemu (1887-1959), jednemu z najwybitniejszych znawców prawa karnego procesowego, niedoścignionemu komentatorowi prawa, kodyfikatorowi, cenionemu dydaktykowi i wychowawcy pokoleń prawników, w tym uczonych.

W dziale „Miscellanea” zamieszczono sprawozdanie z obchodów 10-lecia Instytutu Allerhanda oraz przebiegu dwóch flagowych kongresów Instytutu Allerhanda – VI Kongresu Regulacji Rynków Finansowych FinReg 2019 oraz XI Kongresu Prawa Upadłościowego i Restrukturyzacyjnego INSO 2019, a także notę na temat opublikowanej w grudniu 2018 r. po polsku autobiografii Rafała Lemkina.

Zeszyt zamykają felietony. W felietonie zamieszczonym w dziale „Panopticum” Ewa Stawicka przybliża postać legendarnego warszawskiego adwokata, a po 1917 r. sędziego i pierwszego prezesa SN, Franciszka Nowodworskiego, nie stroniąc od wątków rodzinnych. Synem Franciszka był wszak Leon – równie legendarny dziekan Rady Adwokackiej w Warszawie i działacz społeczny.

Drugim felietonem jest inspirujący tekst Olgi Stebelskiej poświęcony wizjonerowi obozu sanacyjnego w międzywojennej Polsce Waleremu Sławkowi, ale też konstytucji kwietniowej z 1935 r., którą współtworzył.

Na ostatniej stronie okładki znajduje się grafika oparta na obrazie Hansa von Aachena (1552-1615) pt. Allegorie des Sieges der Gerechtigkeit (1598), według miedziorytu pochodzącego z przełomu XVII i XVIII w., wykonanego w Augsburgu przez Georga Andreasa Wolfganga st. (1631-1716). W komentarzu wskazano, że kompozycja Aachena to wskazówka dla władzy, wszelkiej władzy, która winna korzystać z cnót, stać na straży nagiej prawdy a nie prawdy odzianej w szaty interpretacji czy wykładni, bo ta stać się może chciwością, żądzą, kłamstwem, choć interpretatorzy twierdzą, że jest lepsza, piękniejsza, czystsza.

Od obecnego zeszytu słowo od redaktorów publikujemy w dwóch wersjach językowych – polskiej i angielskiej, zaś artykuły – w jednym lub drugim języku, zawsze ze streszczeniami.

 

                                         Arkadiusz Radwan, Adam Redzik, Wojciech Rogowski