2024, t. 7, nr 1 (13), poz. 11

2024, vol. 7, No. 1 (13), item. 11

2024-06-30

wyświetleń: 22 |

Przemysław Marcin Żukowski school

Michał Król (1900-1943). Biogram naukowego życia doktora praw i docenta prawa narodów na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie

Artykuł jest pierwszym możliwie pełnym opracowaniem biograficznym poświęconym Michałowi Królowi (1900-1943), jednemu z ciekawszych uczonych prawników polskich okresu międzywojennego, którego zainteresowania naukowe koncentrowały się wokół zagadnień prawa międzynarodowego oraz odpowiedzialności karnej na forum prawa międzynarodowego. Opracowanie na podstawie szerokiej kwerendy archiwalnej.

Słowa kluczowe: Michał Król, Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, prawo narodów, prawo międzynarodowe

*Przemysław Marcin Żukowski, dr hab., prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego. ORCID: 0000–0002–8584–3917

1. WPROWADZENIE

W 1579 r. król Polski i Wielki Książę Litewski Stefan Batory wydał akt fundacyjny Academia et Universitas Vilnensis Societatis Jesu. W ten sposób powstał trzeci, po Uniwersytecie Krakowskim i Uniwersytecie w Królewcu, Uniwersytet na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W wyniku represji po powstaniu listopadowym 1830-1831 Mikołaj I w 1832 r. zlikwidował uczelnię, która wówczas nosiła nazwę Cesarski Uniwersytet Wileński. Jej bogate zbiory zasiliły inne uniwersytety Imperium Rosyjskiego, a Wilno na dziesięciolecia straciło status miasta akademickiego. W wyniku konsekwencji I wojny światowej w 1918 r. odrodziły się niepodległe kraje jak Litwa i Polska. Niepołączone jednak jak przed 123 laty w ramach unii lecz jako niezależnie i, niestety, wrogo do siebie ustosunkowane kraje. Historyczna stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego przypadła Polsce. Na mocy rozkazu Naczelnego Wodza Wojsk Polskich Józefa Piłsudskiego z 28 VIII 1919 r. reaktywowano w Wilnie Uniwersytet i nadano mu imię Stefana Batorego^[1]. Uczelnia w mieście, gdzie niestety na wzgórzu zamkowym powiewała chorągiew tylko z Orłem bez herbu Pogoń funkcjonowała od (10) 11-12 X 1919 r., kiedy nastąpiła uroczysta inauguracja Uniwersytetu Stefana Batorego (dalej: USB) do 15 XII 1939 r., kiedy decyzją władz litewskich polska uczelnia została zamknięta i powołano Vilniaus universitetas^[2].

Uniwersytet w Wilnie należał do najmniejszych uczelni tego typu w czasach istnienia Drugiej Rzeczypospolitej. Jednak posiadał wybitną kadrę naukową i kształcił na bardzo wysokim poziomie^[3]. Jednym z sześciu (a od 1938 r. – siedmiu) fakultetów był Wydział Prawa i Nauk Społecznych (dalej: WPiNS). Wykładali tam tacy uczeni jak: Franciszek Bossowski (prawo rzymskie), Adam Chełmoński (prawo handlowe), Stefan Ehrenkreutz (historia prawa polskiego i litewskiego), Stefan Glaser (prawo i proces karny), Zygmunt Jundziłł (prawo i procedura cywilna), Wacław Komarnicki (prawo narodów), Jerzy Lande (teoria i filozofia prawa), Jerzy Panejko (prawo administracyjne), Alfons Parczewski (prawo kościelne), Stanisław Swianiewicz (ekonomia polityczna), Eugeniusz Waśkowski (prawo i procedura cywilna), Bronisław Wróblewski (prawo karne) czy Władysław Zawadzki (ekonomia polityczna) i wielu innych^[4]. W ramach fakultetu prawniczego silne były nauki o państwie i prawa państwowego (prawa narodów czy dziś nazywanego prawem międzynarodowym), bo taką nazwę nosiła katedra, na której profesorem był Wacław Komarnicki. Do jego uczniów, wychowanków i współpracowników należeli Michał Król czy Andrzej Mycielski. Ten pierwszy z wymienionych jest głównym bohaterem niniejszego biograficznego szkicu.

2. MŁODOŚĆ I STUDIA UNIWERSYTECKIE

Przygoda Michała Króla z WPiNS USB zaczęła się dwa tygodnie przed 22 jego urodzinami. Formalnie, na ręce „W-szego Pana Dziekana” złożył 18 IX 1922 r. podanie „[…] o zaliczenie mnie w poczet słuchaczy zwyczajnych […]. Uprzejmie proszę o uwzględnienie powyższego podania”^[5].

Na załączonym do podania „Kwestjonarjuszu” zamieścił podstawowe dane biograficzne: Michał Król był synem Benedykta i Zofii z domu Hryniewieckiej. Urodził się 2 X 1900 r.^[6] w majątku Mitkajcie w ziemi kowieńskiej. Był narodowości polskiej, wyznania rzymskokatolickiego i za język macierzysty uznawał polski^[7]. Uczęszczał do rządowego gimnazjum rosyjskiego w Rydze, ale z powodu zagubienia świadectwa nie mógł przedstawić dokładnych dokumentów to poświadczających. Egzaminy maturalne złożył przed Komisją Egzaminacyjną w Wilnie w 1922 r. W mieście nad rzeką Neris mieszkał przy ulicy Chocimskiej (Chiwińska) 12 pod numerem 5^[8].

Więcej o pierwszych latach życia naszego bohatera dowiadujemy się z własnoręcznie napisanego życiorysu. I tak, majątek Mitkajcie w powiecie szawelskim, Michał Król opuścił w 1909 r. Wyjechał wówczas do Rygi, gdzie został „[…] przyjęty do pierwszej klasy rosyjskiego rządowego ośmioklasowego Aleksandrowskiego gimnazjum”. Ukończył je w 1917 r.^[9] Po zajęciu miasta przez wojsko niemieckie jesienią tegoż roku wstąpił do „Ober-Prima”. Była to dziewiąta klasa niemieckiego gimnazjum realnego, „[…] ale wobec trudności materjalnych zmuszony zostałem wyjechać na Litwę”. Tam spędził cały 1918 r. W 1919 r. wyjechał do Polski, w znaczeniu kształtowania się odradzanego państwa o nieustalonych jeszcze traktatowo granicach^[10], i wstąpił do Wojska Polskiego, w którym służył dwa lata. Podczas ewakuacji ziemi wileńskiej przed wojskami bolszewickimi w lipcu 1920 r. „[…] zostało zgubione moje rosyjskie świadectwo dojrzałości”. W początku 1921 r. Michał Król – przybywszy z Warszawy do Wilna^[11] – wstąpił na czwarty kurs do Seminarium Duchownego^[12], które opuścił już jesienią tegoż roku. Przez kolejne cztery miesiące był bibliotekarzem w czytelni Polskiej Macierzy Szkolnej w Wilnie. Z końcem 1921 r. lub najprawdopodobniej w początku 1922 r. przyjął posadę korepetytora w jednym z majątków w powiecie oszmańskim i tam spędził „[…] całą wiosnę i lato bieżącego 1922 roku”. W marcu 1922 r. złożył w trybie eksternistycznym egzaminy maturalne – ale o tym jeszcze niżej – przed Komisją Egzaminacyjną w Wilnie^[13].

Uzupełnijmy kolejny raz powyższe dane.

Jak sam Michał Król zapisał, do Wojska Polskiego wstąpił ochotniczo dnia 17 IV 1919 r. Zwolniony z niego został jako szeregowiec 18 XII 1920 r. Początkowo służył w Baonie Uzupełniającym pułku nowogrodzkiego, a następnie w sztabie 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Służbę zakończył przy Dowództwie Taborów I Korpusu Wojsk Litwy Środkowej. Z dniem 27 III 1925 r. Michał Król został przeniesiony do pospolitego ruszenia piechoty z bronią (kategoria C), „[…] wobec czego ćwiczeń wojskowych w późniejszych latach nie odbywałem”^[14].

Egzaminy w zakresie ośmiu klas gimnazjum typu humanistycznego złożył przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Departament Oświaty Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej, zgodnie z tzw. „Regulaminem egzaminów dojrzałości na terenie Ziem Wschodnich z 1920 r.”. Michał Król otrzymał następujące oceny: religia – bardzo dobry, język polski – bardzo dobry, język łaciński – dobry, język niemiecki – bardzo dobry, historia powszechna – bardzo dobry, historia Polski – bardzo dobry, matematyka elementarna – dostateczny, fizyka – dostateczny. „Wobec powyższego Komisja Egzaminacyjna na posiedzeniu w dniu 28 marca roku 1922 uznała p. Króla Michała za przygotowanego do studjów w uczelniach wyższych i postanowiła wydać Mu niniejsze świadectwo dojrzałości. W Wilnie, dnia 8 kwietnia roku 1922”^[15].

Wróćmy do momentu zapisu na studia uniwersyteckie. Dnia 1 X 1922 r. Komisja Kwalifikacyjna stwierdziła, że nie widzi przeszkód do przyjęcia Michała Króla w poczet słuchaczy (studentów) USB^[16]. Tak oto Michał Król stał się członkiem społeczności akademickiej. Na fakultecie prawniczym spędził pełne – przewidziane rozporządzeniami – cztery lata studiów w latach akademickich 1922/23-1925/26. W USB przyjęto zasadę, iż słuchacz każdorazowo na trymestr wypisywał kartę zawierającą podstawowe dane biograficzne i przedmioty na jakie zamierzał uczęszczać. Dodatkowa kartę wypełniał jeżeli chciał dokonać korekty w wybranych przez siebie przedmiotach. Rok akademicki składał się z trzech trymestrów; zatem Michał Król w czasie swoich studiów uniwersyteckich wypełnił i złożył 36 karty (po 12 dla Dziekanatu, dla Kwestury i po jednym egzemplarzu przechowywanym w teczce studenckiej). Dokładne zestawienie przedmiotów, na jakie zapisał się Michał król w czasie studiów, zawarte jest w Aneksie 1. Tutaj chciałbym przybliżyć jedynie seminaria, na które nasz bohater uczęszczał.

Na II i III trymestr roku akademickiego 1922/23 – czyli już na I roku swoich studiów – Michał Król zapisał się na seminarium z teorii prawa prowadzone przez Jerzego Landego^[17].W kolejnym roku akademickim 1923/24 (II rok studiów) uczęszczał przez trzy trymestry na seminarium z prawa publicznego do Wacława Komarnickiego^[18]. Na tych zajęciach wygłosił referat „Wyrok w sprawie Jaworzyny” oraz był koreferentem do referatu „Powstanie państwa Kongo”. Profesor ocenił „postęp ogólny” swojego studenta jako „dostateczny”^[19]. Na trzecim roku studiów – w roku akademickim 1924/25 – wybrał, aż trzy seminaria: z ekonomii politycznej u Władysława Zawadzkiego, ze skarbowości u Mieczysława Gutkowskiego oraz kontynuował seminarium u Wacława Komarnickiego^[20]. Na wszystkich tych zajęciach brał czynny udział. Na seminarium Władysława Zawadzkiego wygłosił referat „Zmiany siły nabywczej pieniądza”, a „postęp ogólny” oceniono jako „dobry”^[21]. Na seminarium ze skarbowości wygłosił referat „Budżet państwowy”, a całość została oceniona przez Mieczysława Gutkowskiego jako „celujący”. Na seminarium u Wacława Komarnickiego miał odczyt „Stosunek Protokołu Genewskiego do Paktu Ligi Narodów”. Michał Król poprawił się w ocenie i za „postęp ogólny” otrzymał notę „bardzo dobry”^[22].

Będąc słuchaczem III roku studiów prawniczych Michał Król poprosił 3 X 1924 r. Komisarjat Rządu na miasto Wilno o wydanie „[…] świadectwa niezamożności celem uzyskania stypendium w uniwersytecie, które jest mi niezbędne wobec braku środków do życia”^[23]. Na podstawie zaświadczenia.

W poprzednim jak i tym roku akademickim pobierał stypendium jako pomoc państwa dla młodzieży szkół wyższych. Stypendium według wyliczeń Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (dalej: MWRiOP) z 2 V 1934 r. wynosiło w roku akademickim 1924/25 1078 złotych polskich i 55 groszy. Michał Król spłacił 139,28. Pozostała kwota w wysokości 939 złotych polskich i 27 groszy została rozłożona na 31 rat miesięcznych płatnych od 1 V 1934 r. do 1 XI 1936 r. (ostatnia rata w wysokości 39,27). Natomiast ze stypendium pobranego w roku akademickim 1925/26 w wysokości 955 złotych polskich Ministerstwo zgodziło się rozłożyć jego spłatę na 32 raty po 30 złotych każda (za wyjątkiem ostatniej, która wyniesie 25 złotych polskich). Płatne od 1 XII 1936 r. do 1 VII 1939 r.[24].

Warto tu dodać, iż Michał król został wiceprezesem, powołanej 8 III 1925 r. Organizacji Młodzieży Monarchistycznej USB^[25].W roku akademickim 1925/26, czyli swoim IV, wybierał po dwa seminaria na trymestr; w pierwszym uczęszczał do Władysława Zawadzkiego i Wacława Komarnickiego, a w drugim i trzecim do Mieczysława Gutkowskiego i Wacława Komarnickiego^[26].

Z tego zestawienia wyłania się zarysowująca się współpraca między Wacławem Komarnickim a młodym studentem. Michał Król wybierając najczęściej seminaria właśnie u tego profesora, już w trakcie studiów, skłaniał się do zainteresowań w zakresie prawa narodów. Niemniej powyższy obraz dotyczący studiów uniwersyteckich naszego bohatera nie byłby pełny bez podania egzaminów jakie zdawał i ocen, które z nich uzyskiwał. Na podstawie Rozporządzenia MWRiOP z 16 X 1920 r. studia prawnicze trwały cztery lata (osiem semestrów lub 12 trymestrów), a po każdym roku studiów kandydat musiał przystąpić do tzw. egzaminów rocznych. Zdanie takowych czterech egzaminów uprawniało do otrzymania dyplomu magistra praw, który według ówczesnych przepisów był niższym stopniem naukowym uprawniającym do starania się o stopień wyższy (doktorat)^[27]. Michał Król złożył takowe egzaminy.

Po pierwszym roku przystąpił do egzaminu, który obejmował przedmioty (w nawiasie data i miejsce egzaminu i noty cząstkowe): prawo rzymskie (25 VI 1923 r., godzina 10 rano, sala V, 3), teoria prawa (25 VI 1923 r., godzina 10 rano, sala V, 4), historia prawa polskiego (18 VI 1923 r., godzina 10 rano, sala V, 3) i historia prawa na Zachodzie Europy (25 VI 1923 r., godzina 10 rano, sala V, 3).Ocena końcowa (data protokołu: 27 VI 1923 r.): dostateczny^[28].

Dnia 7 VI 1924 r. złożył podanie o dopuszczenie do egzaminu rocznego po II roku studiów w terminie wiosennym^[29]. Egzamin obejmował przedmioty (w nawiasie data i miejsce egzaminu i noty cząstkowe): prawo kościelne (27 VI 1924 r., 5), ekonomia polityczna (25 VI 1924 r., 5), prawo polityczne (państwowe) (26 VI 1924 r., 5) i prawo narodów (międzynarodowe) (28 VI 1924 r., 5). Ocena końcowa (data protokołu: 28 VI 1924 r.): celujący (jako jedyny w grupie 10 studentów zdających w terminie wiosennym)^[30].

Dnia 9 VI 1925 r. złożył podanie o dopuszczenie do egzaminu rocznego po III roku studiów w terminie wiosennym^[31]. Egzamin w dniu. obejmował przedmioty (w nawiasie data i miejsce egzaminu i noty cząstkowe): skarbowość i prawo skarbowe (24 VI 1925 r., godzina 9 rano, 5), naukę administracji i prawo administracyjne (27 VI 1925 r., godzina 10 rano, 4), statystykę (26 VI 1925 r., godzina 9 rano, 4), prawo i postępowanie (proces) karne (22 VI 1925 r., godzina 10 rano, 4), filozofię prawa (25 VI 1925 r., godzina 10 rano, 5). Ocena końcowa (data protokołu: 27 VI 1925 r.): dobry^[32].

Dnia 10 VI 1926 r. złożył podanie o dopuszczenie do egzaminu rocznego po IV roku studiów w terminie wiosennym^[33]. Egzamin obejmował przedmioty (w nawiasie noty cząstkowe): prawo cywilne (celujący), postępowanie sądowo-cywilne (celujący), prawo handlowe i wekslowe (celujący), prawo międzynarodowe prywatne(celujący). Ocena: celujący. Dyplom magistra praw USB otrzymał 28 VI 1926 r.[34].

Sukcesem zakończona edukacja uniwersytecka nie przełożyła się na podobne wiadomości z życia prywatnego naszego bohatera. Ojciec Benedykt był rządcą majątku Czenajcie(?) w powiecie szawelskim na Kowieńszczyźnie (Litwa Kowieńska, Litwa) i mieszkał tam razem ze swoją żoną Zofią. Wypełniając kartę wpisową na trzeci trymestr roku akademickiego 1923/24 Michał Król podał, że ojciec nie żyje. Wpisując się na pierwszy trymestr roku akademickiego 1925/26 podał, że nie żyła również matka^[35].

3. POCZĄTKI PRACY NAUKOWEJ. UZYSKANIE STOPNIA DOKTORSKIEGO

W 1925 r. (od jesieni tegoż roku) rozpoczął wykłady, z przerwami na wyjazdy stypendialne, z zakresu polityki ekonomicznej na Kursach Ekonomiczno-Handlowych (Instytut Nauk Gospodarczo-Handlowych) w Wilnie^[36].

Już pod koniec swoich studiów uniwersyteckich, na podstawie upoważnienia Senatu Akademickiego USB z 25 IX 1926 r. oraz uchwały Rady WPiNS z 18 VI 1926 r., zostały Michałowi Królowi poruczone obowiązki młodszego asystenta przy katedrze nauki o państwie i prawa państwowego od 1 do 31 VII 1926 r.^[37] Dnia 9 VIII 1926 r. umowa została przedłużona do końca sierpnia tegoż roku^[38].

Na rok akademicki 1926/27 Michał Król otrzymał stypendium MWRiOP na studia zagraniczne uzupełniające (specjalistyczne) w wysokości 3000 złotych polskich^[39]. Podczas wyjazdu uczęszczał w Genewie na kursy wiedzy Ligi Narodów w sierpniu-wrześniu 1926 r., we Frankfurcie nad Menem u prof. K. Struppa od stycznia do września 1927 r. oraz w Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze w lipcu i sierpniu 1927 r.[40].

Dnia 10 I 1928 r. złożył ręce Rektora USB podanie o dopuszczenie do egzaminów ścisłych na stopień doktora praw na podstawie rozprawy: „Odpowiedzialność państw w prawie międzynarodowym”. Jako przedmiot główny egzaminu ścisłego wskazał prawo międzynarodowe, a jako przedmiot poboczny politykę ekonomiczną^[41]. Tutaj nastąpiła prawie półtora roczna przerwa w procedurze, której przyczyna tkwi w podjęciu przez Michała Króla obowiązków w Banku Gospodarstwa Krajowego w oddziale wileńskim, jak również odbycia w warszawskiej Centrali praktyki (o tym niżej)^[42]. Po roku i czterech miesiącach, 21 V 1929 r. uzupełnił podanie o informację, iż praca na podstawie której zamierza się doktoryzować została ogłoszona drukiem w „Roczniku Prawniczym Wileńskim”. Poprosił również o zmianę zakresu egzaminu z przedmiotu pobocznego; z polityki ekonomicznej na prawo polityczne^[43]. Rada Wydziałowa WPiNS na referenta głównego powołała Wacława Komarnickiego, a na koreferenta i egzaminatora przedmiotu pobocznego Stefana Glasera. Rygorozum, czyli egzamin ścisły przedmiotów głównego i pobocznego, złożył 14 czerwca 1929 r. Rada Wydziałowa WPiNS nadała Michałowi Królowi stopień doktora praw USB (z odznaczeniem) 25 czerwca 1929 r., a 28 czerwca 1929 r. zatwierdził ją Senat Akademicki^[44].Promocja miała miejsce 1 III 1930 r. pod przewodnictwem rektora USB księdza Czesława Falkowskiego w obecności dziekana WPiNS Stefana Ehrenkreutza a aktu promocji dokonał Wacław Komarnicki^[45].

Na wniosek Wacława Komarnickiego z 24 IX 1929 r., wobec wyjazdu Wiktora Sukiennickiego^[46], Michał Król zamianowany został, na podstawie upoważnienia Senatu Akademickiego USB z 25 IX 1925 r. oraz uchwały Rady WPiNS z 25 IX 1929 r., starszym asystentem przy katedrze nauki o państwie i prawa państwowego na czas od 1 X 1929 r. do 30 IX 1930 r.^[47] Zatrudnienie zostało przedłużone uchwałą Rady z 29 IX 1930 r. na kolejny rok; do dnia 30 IX 1931 r.[48].

Na podstawie uchwały Rady WPiNS z 5 VI 1930 r. został skierowany wniosek do Senatu Akademickiego USB o poparcie podania złożonego przez Michała Króla do MWRiOP o stypendium w kwocie 600 złotych polskich na jednomiesięczny wyjazd do Hagi (ponownie do Akademii Prawa Międzynarodowego). Senat Akademicki przychylił się do prośby na posiedzeniu w dniu 6 VI 1930 r.^[49] Nasz bohater subsydia (zasiłek) otrzymał i wyjechał na kolejne studia zagraniczne w czasie od lipca do sierpnia 1930 r.[50].

4. VENIA LEGENDI Z ZAKRESU PRAWA NARODÓW

Dnia 20 I 1931 r. Michał Król złożył podanie o udzielenie venia legendi, czyli prawa wykładania^[51] z zakresu prawa narodów na podstawie rozprawy Represalja i wyższa konieczność w prawie miedzynarodowem (Wilno 1930)^[52]. Dnia 27 I 1931 r. uzupełnił wcześniejsze podanie o odpis dyplomu doktorskiego, życiorys, dodatkowy czwarty egzemplarz rozprawy habilitacyjnej oraz pojedyncze egzemplarze wcześniej ogłoszonych prac (Odpowiedzialność państw… oraz Stabilizacja…)^[53].

Dziekan poinformował o wpłynięciu podania Radę WPiNS na posiedzeniu 9 II 1931 r., co przyjęto do wiadomości^[54]. Na posiedzeniu Rady 29 kwietnia tegoż roku dziekan postawił wniosek o rozpoczęcie postępowania i zarządził głosowanie w sprawie kwalifikacji osobistych kandydata. Uchwalono jednogłośnie dopuścić Michała Króla do dalszych aktów habilitacji. Na wniosek Wacława Komarnickiego Rada wyznaczyła jednogłośnie referentami wnioskodawcę oraz Stefana Glasera^[55].

Dnia 7 V 1929 r. Wacław Komarnicki przedstawił referat, co do rozprawy habilitacyjnej i wraz z drugim referentem postawił wniosek o dopuszczenie kandydata do dyskusji habilitacyjnej i jednogłośnie wyznaczono ją na dzień 21 maja^[56].

Podczas kolokwium pytania zadawali referenci. Po czym Rada WPiNS jednogłośnie uznała jego wynik za pozytywny. Wykład na temat: „Wykładnie przepisów traktatów międzynarodowych” został wyznaczony na piątek, 29 maja, na godzinę 16^[57].

Został on jednogłośnie przyjęty. Rada nadała – również jednogłośnie – Michałowi Królowi prawo wykładania uchwałą z 29 V 1931 r.^[58] Senat Akademicki zatwierdził ją 5 VI 1931 r., a MWRiOP uczyniło to 28 sierpnia 1931 r.^[59] Gwoli uściślenia należy dodać, że cała dokumentacja jak referat komisji habilitacyjnej, odpisy protokołów oraz w oddzielnej paczce rozprawa habilitacyjna i inne prace naukowe Michała Króla zostały wysłane do MWRiOP^[60]. Niestety referaty (recenzje), opinia komisji habilitacyjnej nie zachowały się.

5. DOCENT NA WYDZIALE PRAWA I NAUK SPOŁECZNYCH

Wobec zbliżania się procedury habilitacyjnej do pozytywnego finału, Rada WPiNS uchwaliła 7 V 1931 r. mianować Michała Króla starszym asystentem przy katedrze nauki o państwie i prawa państwowego od 1 X 1931 r. do 30 IX 1933 r.^[61] Umowa została przedłużona na kolejny rok na podstawie uchwały Rady WPiNS z 19 VI 1933 r. do końca sierpnia 1934 r.^[62] Na podstawie kolejnej uchwały Rady z 15 VI 1934 r. został starszym asystentem w Seminarium Prawa Politycznego do 31 VIII 1935 r.^[63] Kolejny raz umowy były przedłużane: w oparciu o zgodę Rady z 1 V 1935 r. do dnia 31 VIII 1936 r. (jako starsza asystentura przy katedrze nauki o państwie i prawa państwowego)^[64]; uchwałę Rady z 17 VI 1936 r. do 31 VIII 1937 r.^[65]; uchwałę Rady z 14 V 1937 r. do 31 VIII 1938 r.^[66]; uchwałę Rady z 6 V 1938 r. do 31 VIII 1939 r.^[67]; na wniosek Rady z 29 IV 1939 r. do 31 VIII 1940 r.[68].

Trzeba tutaj zaznaczyć, iż Michał Król należał do nielicznej grupy wychowanków wileńskiego fakultetu prawniczego, która całą swoją edukację uniwersytecką odbyła w Wilnie. Tutaj też uzyskał stopień doktora praw oraz przeprowadził habilitację. Obok naszego bohatera zaliczyć do tego grona można tylko Stanisława Swianiewicza (docent ekonomii, który jako jedyny z wychowanków tegoż Uniwersytetu objął katedrę na WPiNS) oraz Seweryna Wysłoucha (docent historii prawa litewskiego). Do tej grupy możemy dopisać jeszcze Wiktora Sukiennickiego z zastrzeżeniem, że doktorat praw uzyskał w Paryżu, a w Wilnie go nostryfikował oraz Witolda Świdę (docent prawa karnego), który studia akademickie rozpoczął w Moskwie i w Poznaniu, a kontynuował i ukończył w Wilnie.

Za swoją pracę Zmiany i przekształcenia zwyczajowe konstytucji (Wilno 1931) na wniosek Rady WPiNS z 12 III 1932 r., poparty przez Senat Akademicki 18 III 1932 r. otrzymał nagrodę z Funduszu im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w wysokości 200 złotych polskich^[69]. W roku następnym otrzymał z tego samego Funduszu nagrodę w wysokości 300 złotych polskich (Rada WPiNS – 11 III 1933 r., Senat Akademicki – 17 III 1933 r.) za rozprawę Wykładnia traktatów międzynarodowych (Wilno 1933)^[70].

Podczas przerwy wakacyjnej pomiędzy rokiem akademickim 1934/35 a 1935/36 miał zamiar ponownie udać się do Hagi jak również do Londynu. Wyjazd był możliwy dzięki stypendium z Funduszu Kultury Narodowej oraz udzielonemu urlopowi z Banku Gospodarstwa Krajowego, gdzie cały czas pracował. Do wyjazdu w pierwotnie planowanym terminie nie doszło z przyczyn rodzinnych; Michałowi Królowi w maju 1935 r. zmarła małżonka Bronisława. Ostatecznie do stolicy Zjednoczonego Królestwa nasz bohater udał się w miesiącu sierpniu 1935 r.^[71] Tutaj można przytoczyć fragment deklaracji naszego bohatera, co do znajomości języków: „W mowie i piśmie władam językami: polskim rosyjskim, niemieckim, francuskim i angielskim. Ponadto czytam (bez wprawy w mówieniu lub pisaniu) po włosku, hiszpańsku, litewsku i łotewsku, w tymże zakresie znam łacinę^[72].

O wyjazd zagraniczny starał się również w 1938 r., ale nie wiemy, czy służbowy czy prywatny. Świadczy o tym podanie o paszport z lipca 1938 r.[73].

Nasz bohater nie był szeroko znany w środowisku prawniczym. Edward Taylor, profesor ekonomii na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, kiedy odnalazł w jednym z roczników tekst z zakresu ekonomii Michała Króla zwrócił się do dziekana WPiNS USB z zapytaniem „[…] ponieważ pierwszy raz spotkałem się z tem nazwiskiem” o kilka faktów z życia naszego bohatera (zakres habilitacji, tytuł rozprawy i inne prace naukowe”. „Proszę mi wybaczyć śmiałość, lecz sądzę, że WSzP Dziekan nie weźmie mi za złe chęci orjentowania się w przyroście sił naukowych i zaznajomienia się z nową siłą w mej nauce, której rozwój w Polsce serdecznie mię obchodzi”^[74].

Na rok akademicki 1935/36 (21 IX 1935 r.), 1936/37 (12 IX 1936 r.) oraz 1939/40 (23 IX 1939 r.) został wybrany delegatem docentów do Rady WPiNS USB^[75].

***

W drukowanych Składach osobowych… Michał Król występuje od roku akademickiego 1933/34 – ale ten tom zawiera zmiany, jakie zaszły w gronie uniwersyteckim od roku akademickiego 1929/30 – i wpisany jest jako doktor praw, docent prawa narodów, zamieszkały przy ul. Słowackiego 17 m. 33, a pracuje w Seminarium Prawa Publicznego, kierowanym przez Wacława Komarnickiego, jako asystent starszy (siedziba Seminarium znajdowała się przy ul. Święto Michalska 10 m. 5)^[76]. W kolejnym roku akademickim, 1934/35, Seminarium zostało zamienione na Zakład Prawa Politycznego, a Michał Król podał przy swoim stanowisku własny adres zamieszkania^[77]. W roku akademickim 1935/36 nie zaszły żadne zmiany. Dane Zakładu uzupełniono jedynie o adres: ul. Uniwersytecka 7, tel. 12-43^[78]. W roku akademickim 1936/37 Michał Król przeniósł się na ul. Kościuszki 18a, a w Zakładzie pojawił się jako asystent wolontariusz: mgr Anatoliusz Cybulin^[79] (ul. Jasna 24 m. 1) i pełnił swoje obowiązki tylko w tym roku^[80]. W roku akademickim 1937/38 oraz 1938/39 nie zaszły żadne zmiany^[81]. W roku akademickim 1939/40 dokooptowano do Zakładu jako asystenta wolontariusza Lecha Szelągowskiego^[82] (ul. Jasińskiego 5-20)^[83].

Powołując się na drukowane corocznie Spisy wykładów… wiemy jakie Michał Król prowadził na WPiNS zajęcia.

W roku akademickim 1931/32, dla słuchaczy II roku studiów, „Metodologia prawa międzynarodowego”, 1 godzina tygodniowo (dni i godziny zostały podane po porozumieniu się ze słuchaczami)., „Proseminarium z prawa politycznego i międzynarodowego”, 2 godziny tygodniowo, w poniedziałki od 17 do19^[84]. W roku akademickim 1932/33 takie same zajęcia, z tym, że proseminarium odbywało się między 18 a 20 godziną. Dodatkowo, w studium uzupełniającym dla doktorantów, miał dwa wykłady (po jednej godzinie w trymestrze): „Metodologia prawa międzynarodowego” oraz „Międzynarodowa polityka ekonomiczna”^[85]. W roku akademickim 1933/34 ogłosił dwa wykłady: „Metodologia prawa międzynarodowego, (1 godzina tygodniowo, w poniedziałki 17-18) oraz „Proseminarium z prawa publicznego” (2 godziny tygodniowo, w poniedziałki 18-20)^[86]. W roku kolejnym 1934/35ogłosił takie same zajęcia^[87]. Podobnie było i w roku akademickim 1935/36^[88], 1936/37^[89]. Zmiana nastąpiła w roku akademickim 1937/38. I tak w II i III trymestrze miał wykład „Traktaty międzynarodowe” (1 godzina tygodniowo, w poniedziałki 17-18. „Proseminarium” się nie zmieniło^[90]. Na rok akademicki 1938/39 ogłosił taki sam zestaw zajęć^[91]. W przygotowywanym roku akademickim 1939/40 w III trymestrze miał mieć Michał Król wykład: „Pojęcie agresji w prawie międzynarodowym” (1 godzina tygodniowo, w poniedziałki 17-18) oraz – przez cały rok – „Proseminarium”^[92].

6. ZAJĘCIA UBOCZNE

Od 1924 r. był członkiem zwyczajnym Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie^[93]. Był sekretarzem redakcji i redaktorem odpowiedzialnym roczników od czwartego do dziesiątego „Rocznika Prawniczego Wileńskiego” organu naukowego WPiNS oraz Towarzystwa Prawniczego im. Daniłowicza^[94].

Mimo obowiązków uniwersyteckich wykonywał płatne zajęcia uboczne, na które musiał uzyskać zgodę swoich przełożonych w USB.

Zaburzając trochę chronologię, Michał Król był od 1 X (umowa z 10 X) do 31 XII 1927 r. praktykantem (pracownikiem kontraktowym) w Okręgowym Urzędzie Ziemskim w Wilnie^[95].Według pisma z 26 XI 1931 r. mianowany został protokolantem Sądu Apelacyjnego w Wilnie^[96].

W dniach 7, 9-11 XII 1931 r. pełnił funkcję honorowego okręgowego komisarza spisowego na miasto Wilno^[97].

Na pewno z końcem 1926 r. starał się o uzyskanie stanowiska referenta hipotecznego w wileńskim oddziale Banku Gospodarstwa Krajowego^[98]. Kwestia zatrudnienia Michała Króla w Banku nabrała realnych kształtów pod koniec 1927 r.^[99] I tak z początkiem 1928 r. został przyjęty na trzymiesięczny okres próbny jako urzędnik kontraktowy^[100]. Z początkiem lutego 1928 r. rozpoczął praktykę w zakresie obsługi kredytów w Centrali Banku w Warszawie^[101]. Do Wilna powrócił w kwietniu tegoż roku^[102] i z dniem 2 IV 1928 r. zaliczony został w poczet pracowników nieetatowych Banku^[103]. Na początku 1929 r. na Zjeździe Dyrektorów Komunalnych Kas Oszczędności Województw Wileńskiego i Nowogrodzkiego miał odczyt: „Ogólna sytuacja na rynku pieniężnym w Polsce i rola Komunalnych Kas Oszczędności w tej dziedzinie”^[104]. Z końcem 1929 r. Michał Król został ustanowiony pełnomocnikiem handlowym z prawem podpisywania umów w oddziale wileńskim Banku^[105]. W 1933 r. miał składać egzamin kwalifikacyjny na etatowego urzędnika. W 1934 r. Dyrekcja Banku zwolniła go z egzaminu pisemnego i z przedmiotów ekonomicznych^[106]. Egzamin kwalifikacyjny zdał 6 II 1935 r. z wynikiem bardzo dobrym^[107]. I z dniem 1 III 1935 r. stał się pracownikiem etatowym wileńskiego Oddziału Banku^[108]. Z czasem Michał Król został szefem wydziału kredytów budowlanych^[109], a z dniem 18 IX 1936 r. prokurentem Banku z prawem podpisu za wileński Oddział^[110].

Od wiosny 1932 r. wykładał zasady skarbowości i międzynarodowe prawo prywatne w Szkole Nauk Politycznych przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej w Wilnie^[111].

Wykładał nauki ekonomiczno-skarbowe (politykę ekonomiczną) w Instytucie Nauk Handlowo-Gospodarczych w Wilnie na pewno przed 1928 r. do 1939 r. Zgody były wydawane pod warunkiem, że czas poświęcony na wykłady w godzinach urzędowych zostanie zrekompensowany pracą w godzinach „pozabiurowych”^[112]Na miesiąc styczeń i luty 1929 r. otrzymał zgodę na prowadzenie wykładów z ekonomii politycznej w Państwowej Szkole Technicznej w Wilnie^[113].

Kolejną prośbę z 4 V 1935 r. na zezwolenie na wykonywanie zajęć ubocznych (Bank, Szkoła Nauk Politycznych oraz Instytut) poparł takimi słowy Wacław Komarnicki: „Popieram niniejsze podanie, ponieważ Docent Dr Król wywiązuje się całkowicie ze swych obowiązków asystenta, oraz wykonuje intensywną pracę naukową, wyrażającą się w publikowaniu przez niego corocznie poważnych studjów z dziedziny prawa międzynarodowego”^[114].

7. POST SCRIPTUM

Na pewno i w roku akademickim 1938/39 i w początku następnego (1939/40) był w Wilnie^[115]. Dnia 7 XI 1939 r. wypełnił kartę „Žiniosapie S.B. Universiteto mokslo personalą” (Wiadomości o zespole naukowym USB). Poza znanymi już danymi personalnymi w rubryce „Stanowisko w USB” napisał: „docent, p.o. kierownika Zakładu Prawa Politycznego i Międzynarodowego”^[116], gdyż w Wilnie wskutek zmobilizowania nieobecny był Wacław Komarnicki.

Dnia 23 XI 1939 r. zwrócił się do Iwo Jaworskiego, dziekana WPiNS, z prośbą o udzielenie urlopu od zajęć w USB od 24 do 27 XI tegoż roku. Według adnotacji dziekana – po skreśleniu słowa „nie” – urlop został przyznany^[117].

Znajduje się na wykazie personelu naukowego, administracyjnego i technicznego byłego już USB^[118].

Na pewno w 1940 r. mieszkał nadal w Wilnie w swoim mieszkaniu przy ul. Kościuszki 18a. Świadczy o tym zapłacony podatek za niemal 100 metrowe mieszkanie^[119]. oraz deklaracja z 26 IV 1940 r. Dowiadujemy się z niej, że nadal pracował w Banku Gospodarstwa Krajowego (Kraštoūkio bankas), a wraz z Michałem Królem mieszkała jego żona^[120].

Dalsze losy nie są znane. W 1940 r. dawny Bank został znacjonalizowany przez władze komunistyczne, co przy zamknięciu USB i likwidacji innych szkół, w których pracował Michał Król, oznaczało dla naszego bohatera i jego żony pozostanie bez środków do życia.

Zmarł „w trudnych warunkach w okresie okupacji hitlerowskiej” 6 IX 1943 r. w Wilnie^[121] i jest pochowany na Cmentarzu Słonecznym czyli Cmentarzu Parafii Kościoła świętych Piotra i Pawła (Saulės kapinės, Šv. Petro ir Povilo bažnyčios kapinės) na wileńskim Antokolu. Na nagrobku wyryto napis: „Profesor Univ. Stef. Bat. […] Cześć jego Pamięci”^[122].

***

Dnia 22 VI 1931 r. w wileńskim Kościele Wszystkich Świętych Michał Król zawarł związek małżeński z Bronisławą Koszarkówną (Koszarko), ur. 27 XI 1907 r., córką Antoniego i Karoliny z domu Suchorzewskiej. Uzyskał tym samym prawo do zasiłku ekonomicznego na żonę^[123]. Podając dane do rok rocznie odnawianych umów w charakterze starszego asystenta, w podaniu z 2 VI 1938 r., zaznaczył, że jest wdowcem^[124]. W aktach uniwersyteckich nie ma wzmianki, kiedy zmarła żona. Można to odnaleźć w teczce personalnej Banku Gospodarstwa Krajowego. Bronisława Król zmarła 11 V 1935 r.[125].

W podaniu z 1 V 1939 r., złożonym na WPiNS USB podał, że jest ponownie żonaty. Wybranką była Leonilla Wanda z domu Mikucka, ur. 23 (29) IX 1912 r.^[126] w Warszawie, jako córka Cezarego i Apolonii (Polonii) z domu Czeczott^[127].

Po zakończeniu działań wojennych Leonilla Król zmuszona została do opuszczenia rodzinnego Wilna. Z karty ewakuacyjnej dowiadujemy się, że nadal mieszkała przy ul. Kościuszki 18a i, że „ewakuuje się do Gdańska”^[128]. Ostatecznie, przez m.in. Kwidzyn, osiedliła się w Toruniu^[129].

Dnia 30 IV 1947 r. Leonilla Mikucka-Król wpisała się na Wydział Prawno-Ekonomiczny Uniwersytetu Łódzkiego. Podstawą wpisu była matura, którą uzyskała w Poznaniu oraz dyplom ukończenia Szkoły Nauk Politycznych przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej w Wilnie z 1939 r. Na podstawie decyzji Rady Wydziałowej z 28 maja tegoż roku studia odbyte w wileńskiej szkole zaliczono jako dziewięć trymestrów do toku studiów prawniczych. To pozwoliło na dopuszczenie Leonilli Król do uzupełniających egzaminów i wpisanie się na IV rok studiów prawniczych^[130]. Zaburzając chronologię należy dodać, iż przed wybuchem II wojny światowej L.W. Mikucka była studentką filologii romańskiej Wydziału Humanistycznego USB, immatrykulowała się 28 I 1933 r. (na II trymestr roku akademickiego 1932/33), zdała jeden egzamin (gramatyka opisowa języka francuskiego – 22 VI 1933 r.), a nie zdała (główne zasady nauk filozoficznych – 25 IX 1933 r.) i opuściła Uniwersytet^[131].

Leonilla Mikucka-Król zdała uzupełniające egzaminy oraz te przewidziane ordynacją dla IV roku studiów prawniczych i dnia 29 X 1947 r. uzyskała stopień magistra praw. Tymczasowe zaświadczenie podpisał Bolesław Wilanowski, były profesor na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych USB i jego dziekan, wówczas dziekan Wydziału Prawno-Ekonomicznego Uniwersytetu Łódzkiego^[132]. Na marginesie możemy pospekulować, iż być może kierunek „łódzki”, gdzie dziekanem był na pewno serdeczny kolega rodziny, jak nie przyjaciel, był decydujący dla Leonilli Król. Nie podjęła się studiów na tworzącym się w Toruniu uniwersytecie, gdyż – wbrew potocznej opinii – tamtejszy fakultet prawniczy tworzyli lwowscy, a nie wileńscy, profesorowie. Nie zmienia to faktu, iż Leonilla Król została zatrudniona na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu po uzyskaniu stopnia magistra praw^[133].

Aneks 1. Wykaz przedmiotów

Przedmiot wykładu	Ilość godzin tygodniowo	Nazwisko wykładającego
Rok akademicki 1922/23, trymestr I
Rozwój prawa rzymskiego	4	F. Bossowski
System prawa rzymskiego	4	F. Bossowski
Teoria prawa	3	J. Lande
Historia ustroju Polski	5	S. Ehrenkreutz
Dawne prawo sądowe polskie	5	S. Ehrenkreutz
Historia prawa na Zachodzie Europy	5	I. Jaworski^[134]
Trymestr II
Teoria prawa	3	J. Lande
Historia ustroju Polski	5	S. Ehrenkreutz
Dawne prawo sądowe polskie	5	S. Ehrenkreutz
Historia prawa na Zachodzie Europy	5	I. Jaworski
Seminarium z teorii prawa	2	J. Lande^[135]
Trymestr III
Rozwój prawa rzymskiego	4	F. Bossowski
System prawa rzymskiego	4	F. Bossowski
Teoria prawa	3	J. Lande
Historia ustroju Polski	4	S. Ehrenkreutz
Dawne prawo sądowe polskie	5	S. Ehrenkreutz
Historia prawa na Zachodzie Europy	5	I. Jaworski
Seminarium z teorii prawa	2	J. Lande^[136]
Rok akademicki 1923/24, trymestr I
Prawo kościelne i małżeńskie	5	A. Parczewski
Nauka o państwie	4	W. Komarnicki
Prawo narodów	2	W. Komarnicki
Ekonomia polityczna	6	W. Zawadzki
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki
Trymestr II
Prawo kościelne i małżeńskie	5	A. Parczewski
Nauka o państwie	4	W. Komarnicki
Prawo narodów	2	W. Komarnicki
Ekonomia polityczna	6	W. Zawadzki
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki^[137]
Trymestr III
Prawo kościelne i małżeńskie	5	A. Parczewski
Nauka o państwie	4	W. Komarnicki
Prawo narodów	2	W. Komarnicki
Ekonomia polityczna	6	W. Zawadzki
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki^[138]
Rok akademicki 1924/25, trymestr I
Proces karny	5	S. Glaser
Nauka skarbowości i prawa skarbowego	5	M. Gutkowski
Statystyka	2	M. Gutkowski
Prawo administracyjne	5	Krzyżanowski
Polityka agrarna	2	W. Staniewicz
Prawo cywilne	5	E. Waśkowski
Prawo karne	5	B. Wróblewski
Historia filozofii prawa	2	J. Lande
Seminarium z ekonomii politycznej	2	W. Zawadzki
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki
Seminarium ze skarbowości	2	M. Gutkowski^[139]
Trymestr II
Proces karny	5	S. Glaser
Nauka skarbowości i prawa skarbowego	5	M. Gutkowski
Statystyka	2	M. Gutkowski
Prawo administracyjne	5	Krzyżanowski
Prawo cywilne	5	E. Waśkowski
Prawo karne	5	B. Wróblewski
Historia filozofii prawa	2	J. Lande
Seminarium z ekonomii politycznej	2	W. Zawadzki
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki
Seminarium ze skarbowości	2	M. Gutkowski^[140]
Trymestr III
Proces karny	5	S. Glaser
Nauka skarbowości i prawa skarbowego	5	M. Gutkowski
Statystyka	2	M. Gutkowski
Prawo administracyjne	5	K.M. Krzyżanowski
Prawo cywilne	5	E. Waśkowski
Prawo karne	5	B. Wróblewski
Historia filozofii prawa	2	J. Lande
Seminarium z ekonomii politycznej	2	W. Zawadzki
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki
Seminarium ze skarbowości	2	M. Gutkowski^[141]
Rok akademicki 1925/26, trymestr I
Prawo cywilne	5	Z. Jundziłł
Procedura cywilna	5	K. Petrusewicz
Prawo handlowe i wekslowe	5	A. Chełmoński
Prawo międzynarodowe prywatne	1	W. Komarnicki
Polityka agrarna i ustawodawstwo agrarne?	3	W. Staniewicz
Medycyna sądowa	2	S. Schilling-Siengalewicz
Socjologia	1	B. Wróblewski
Seminarium z ekonomii politycznej	2	W. Zawadzki
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki^[142]
Trymestr II
Prawo cywilne	5	Z. Jundziłł
Procedura cywilna	5	K. Petrusewicz
Prawo handlowe i wekslowe	5	A. Chełmoński
Prawo międzynarodowe prywatne	1	W. Komarnicki
Polityka agrarna	3	W. Staniewicz
Medycyna sądowa	2	S. Schilling-Siengalewicz
Socjologia	1	B. Wróblewski
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki
Seminarium ze skarbowości	2	M. Gutkowski^[143]
Trymestr III
Prawo cywilne	5	Z. Jundziłł
Procedura cywilna	5	K. Petrusewicz
Prawo handlowe i wekslowe	5	A. Chełmoński
Polityka agrarna i ustawodawstwo agrarne	3	W. Staniewicz
Prawo międzynarodowe prywatne	1	W. Komarnicki
Medycyna sądowa	2	S. Schilling-Siengalewicz
Socjologia	1	B. Wróblewski
Seminarium z prawa publicznego	2	W. Komarnicki
Seminarium ze skarbowości	2	M. Gutkowski^[144]

Źródła: LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, Aps. v. 67, Teczka personalna M. Króla, karty wpisowe dla Dziekanatu za lata akademickie 1922/23-1925/26. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 10(II)Ca, Aps. v. 19, 19a, 19b, Karty wpisowe dla Kwestury; F. 175, Ap. 10(II)Ca, Aps. v. 26, 26a, 26b, Karty wpisowe dla Kwestury; F. 175, Ap. 10(II)Ca, Aps. v. 33, 33a, 33b, Karty wpisowe dla Kwestury; F. 175, Ap. 10(II)Ca, Aps. v. 41, 41a, 41b, Karty wpisowe dla Kwestury.

Aneks 2. Bibliografia prac Michała Króla

1928

, Wiktor Sukiennicki, „La Souveraineté des Etats en droit international modern”, Paris 1927, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1928, R. 2, s. 573-577;

1929

Odpowiedzialność państw w prawie międzynarodowem, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1929, R. 3 (rec.: H. Dembiński, Król M., Dr.: Odpowiedzialność państw w prawie Narodów, Wilno 1929, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny”, 1930, z. 3, s. 497-503);

1930

Represalja i wyższa konieczność w prawie międzynarodowem, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1930, R. 4 oraz oddzielna odbitka;

1931

Stabilizacja konjunktury gospodarczej a polityka bankowa, „Prace Seminarium ze skarbowości i prawa skarbowego oraz ze statystyki”, red. M. Gutkowski, t. I, Wilno 1931;
Zmiany i przekształcenia zwyczajowe konstytucyj, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1931, R. 5 (oraz oddzielna odbitka: Wilno 1931);

1932

Wykładnia traktatów międzynarodowych, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1932, R. 6 (oraz oddzielna odbitka: Wilno 1933);

1934

Pieniądz i kredyt w ZSRR, „Rocznik Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej”, t. II, Wilno 1934;

1935

Prawo międzynarodowe w orzecznictwie sądów krajowych, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1935, R. 7;
Prawo międzynarodowe w orzecznictwie sądów krajowych, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1935, R. 7;

1936

Próby kodyfikacji zasad międzynarodowej odpowiedzialności państw, „Rocznik Prawniczy Wileński”, 1936, R. 8 (rec. A. Parczewski, Król Michał, Dr. Zmiany i przekształcenia zwyczajowe konstytucji, Wilno 1931, str. 106, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 1933, z. 3, s. 576);

1937

Nieważność i zaczepialność międzynarodowych aktów prawnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 1937, t. XVII;
Interpretacja traktatów, w: Encyklopedja Nauk Politycznych, 1937;
Interwencja, w: Encyklopedja Nauk Politycznych, 1937;

1938

Proces tworzenia się normy traktatowej, w: Ogólna nauka o prawie, B. Wróblewski, t. II, Wilno 1938;

1939

Zagadnienie agresji w prawie międzynarodowym, Rocznik Prawniczy Wileński, 1939, R. 10, s. 167-314(oraz oddzielna odbitka: Wilno 1939)

PRZYPISY:

^[1] Księga Pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, t. 2: Dziesięciolecie 1919–1929, Wilno 1929. Z. Opacki, Reaktywowanie czy powstanie? Dyskusje wokół utworzenia Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w latach 1918–1919, Kwartalnik Historyczny 1998 nr 3, s. 50. A. Supruniuk, Alma Mater Vilnensis. Okoliczności wskrzeszenia Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, „Archiwum Emigracji”, z. (1–2) 26–27, Toruń, 2018–2019. D. Zamojska, „Ta ludność życzy mieć uniwersytet…” — walka o utworzenie Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2006 z. 2. P.M. Żukowski, Memoriał Rektora i Senatu Akademickiego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w sprawie przynależności państwowej Wileńszczyzny w 1921 roku, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, 2023, t. 58, s. 181-203.

^[2] Likwidacja Uniwersytetu Stefana Batorego przez władze litewskie, oprac. P. Łossowski, wyd. 1: Warszawa 1991, wyd. 2: Ostatnie dni Uniwersytetu Stefana Batorego. Świadectwo dokumentalne, Warszawa 2012.

^[3] Cf. Alma Mater Vilnensis. W dziesiątą rocznicę przerwania normalnej pracy USB. Sprawozdania i dokumenty, Londyn 1949. Alma Mater Vilnensis. Vilniaus universiteto istorjos bruožai, red. A. Bumblauskaus, Vilnius 2012. Alma Mater Vilnensis. Vilniaus universiteto turtai istorijos skersvėjuose (XVI-XXI amžai, red. V.B. Pšibilskis, Vilnius 2016. Alma Mater Vilnensis. A Short History of the University, Vilnius 2020. Dzieje Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1919–1939), red. A. Supruniuk, J. Szudy, t. 1-2, 2020. Toruń J. Szudy, Dzieje Studium Rolniczego i Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1923-1939), Toruń 2022. M. Tarkowski, Wydział Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919-1939, Gdańsk 2015. Z dziejów Almae Matris Vilnensis. Księga pamiątkowa ku czci 400-lecia założenia i 75-lecia wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, red. L. Piechnik, K. Puchowski, Kraków 1996. L. Zasztowt, Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1919-1939, Gdańsk 2021.

^[4] M. Tarkowski, Prawo publiczne na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, „Zeszyty Prawnicze” 2009, nr 9/1, s. 191-217; Idem, Wydział Prawa i Nauk Społecznych…. A. Supruniuk, M.A. Supruniuk, Nauki prawne w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919-1944, w: Nauki historycznoprawne w polskich uniwersytetach II Rzeczypospolitej, red. M. Pyter, Lublin 2008, s. 217-275.

^[5] LCVA, Fondo (dalej: F.) 175, Apyrašo (dalej: Ap.) 2(VI)B, Byla (dalej: b.) 67, Teczka personalna M. Króla, podanie z 18 IX 1922 r. Na podaniu uczyniono dwa dopiski, różnymi charakterami pisma: „Nr 55”oraz „Przyjęty”. Tutaj znajdują się wszystkie dokumenty z teczki studenckiej: LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)Ca, b. 100, Teczka studencka M. Króla.

^[6] Taka data widnieje na cytowanym niżej „Kwestjonarjuszu” i pojawia się we wszystkich dokumentach osobistych M. Króla. Natomiast w notarialnym odpisie aktu urodzenia, wystawionym w języku rosyjskim przez Parafię Rzymskokatolickiego Kościoła w Piewianach, widnieje data 19 IX 1900 r. a miejscem urodzenia są Mitkajcie w powiecie teleszewskim. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, odpis aktu urodzenia z 15 VIII 1921 r.; F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, odpis aktu urodzenia z 15 VIII 1921 r. Wypełniając deklarację 26 IV 1940 r. M. Król podał, że w Mitkajcach mieszka jeszcze dziadek Ludwik Król oraz, że żyje dziadek (ze strony matki) Adolf Hryniewiecki. Cf. LCVA, F. 401, Ap. 5, b. 1974, Vilniaus miesto ir apskrities viršininkas, deklaracja z 26 IV 1940 r.

^[7] Będąc studentem, na początku lat 20-tych XX w., otrzymał dowód osobisty, a w księdze wydanych dowodów widnieje taki opis Michała Króla: wzrost – wysoki, oczy – niebieskie, włosy – ciemny blond, nos – normalny, stan cywilny – kawaler. Cf. LCVA, F. 15, Ap. 2, b. 1249, Urząd Komisarza Rządu na miasto Wilno, poświadczenie wydania dowodu osobistego. W Książeczce Wojskowej z 1925 widnieje taki oto rysopis naszego bohatera: wzrost – 176 centymetrów, waga – 60 kilogramów, objętość piersi – 81-88 centymetrów, włosy – szatyn, oczy – szare, brwi – blond, nos – proporcjonalny, usta – mierne, twarz, pociągła. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, wyciąg z Książeczki Wojskowej z 15 VI 1934 r.LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, wyciąg z Książeczki Wojskowej z 27 III 1925 r.; wyciąg z Książeczki Wojskowej z 29 V 1935 r.

^[8] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, Kwestjonarjusz z 18 IX 1922 r.

^[9] Wynika z tych dat, że uczył się w tym gimnazjum od klasy I do VIII w latach szkolnych 1909/10-1916/17. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, życiorys z 10 I 1928 r.

^[10] W litewskich kwestionariuszach personalnych z końca 1939 r. lub z 1940 r. znajdziemy pytanie: „Kiedy przybył do Wilna?” Duża część pytanych odpowiadała, że w 1920 r. lub w 1921 r. – jak i nasz bohater – co wypaczało statystyki; dla Litwinów był to argument sztucznej polonizacji Wilna, a dla Michała Króla w jakimś sensie powrót w rodzinne strony, do domu.

^[11] LCVA, F. 401, Ap. 5, b. 1974, Vilniaus miesto ir apskrities viršininkas, deklaracja z 26 IV 1940 r.

^[12] Potwierdzeniem faktu wpisania się M. Króla do Seminarium Duchownego w Wilnie (ul. Święto Jerski Zaułek) jest umieszczenie jego nazwiska z adnotacją o byciu w Seminarium w wykazie bezterminowo urlopowanych z rocznika 1900 r. Cf. LCVA, F. 15, Ap. 2, b. 743, Urząd Komisarza Rządu na miasto Wilno, wykaz bezterminowo urlopowanych, k. 82.

^[13] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 18 IX 1922 r. „Prawdziwość wyżej wymienionych danych stwierdzam własnoręcznym podpisem. M. Król”.

^[14] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r., wyciąg z Książeczki Wojskowej z 15 VI 1934 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, życiorys z 10 I 1928 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r.

^[15] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, świadectwo dojrzałości z 8 IV 1922 r.

^[16] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, zaświadczenie z 1 X 1922 r.

^[17] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, karty wpisowe dla Dziekanatu za II iIII trymestr roku akademickiego 1922/23. J. Lande 29 V 1923 r. poświadczył czynny udział naszego bohatera, ale w „proseminarium”. Cf. Ibidem, świadectwo z 29 V 1923 r.

^[18] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, karty wpisowe dla Dziekanatu za I, II i III trymestr roku akademickiego 1923/24.

^[19] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, świadectwo z 6 VI 1924 r. Wówczas mieszkał w Wilnie przy ul. Słomianka 9 mieszkania 1.

^[20] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, karty wpisowe dla Dziekanatu za I, II i III trymestr roku akademickiego 1924/25. Mieszkał przy ul. Chocimskiej 44 mieszkania 21, i tak do końca studiów.

^[21] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, świadectwo z 8 VI 1925 r.

^[22] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, świadectwo z 8 VI 1925 r.

^[23] LCVA, F. 15, Ap. 2, b. 852, Urząd Komisarza Rządu na miasto Wilno, podanie z 3 X 1924 r., k. 388. Na podstawie dokonanego przez starszego posterunkowego IV Komisariatu Policji Państwowej w Wilnie Adama Borsuka wywiadu środowiskowego, świadectwo takowe M. Król otrzymał. Cf. Ibidem, wywiad z 12 X 1924 r.

^[24] . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 18 IV 1934 r., 2 V 1934 r.

^[25] P. Tomaszewski, Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919-1939. Studium z dziejów organizacji i postaw ideowych studentów, Toruń 2018, s. 348.

^[26] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, karty wpisowe dla Dziekanatu za I, II i III trymestr roku akademickiego 1925/26

^[27] . Rozporządzenie Ministra WRiOP z 16 X 1920 r. w sprawie organizacji studiów prawniczych, Dz. Urz. MWRiOP 1920, nr 22, poz. 14.

^[28] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 1, Protokoły egzaminacyjne po I roku, poz. 198. Dla przykładu egzamin w dniu 25 VI 1923 r. zdawało 11 kandydatów. Łącznie do egzaminu po I roku studiów w terminie przedwakacyjnym przystąpiło 35 studentów. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 8, Wykazy egzaminacyjne po I roku; F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 27, Akta Komisji Egzaminacyjnych egzaminu rocznego po I roku.

^[29] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, podanie z 7 VI 1924 r.

^[30] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 10, Protokoły egzaminacyjne po II roku, poz. 119, poz. 135 (protokół przekreślony). Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 16, Wykazy egzaminacyjne po II roku; F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 45, Akta Komisji Egzaminacyjnych egzaminu rocznego po II roku.

^[31] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, podanie z 9 VI 1925 r.

^[32] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 19, Protokoły egzaminacyjne po III roku, poz. 100. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 22, Wykazy egzaminacyjne po III roku; F. 175, Ap. 2(VI)E, b. 63, Akta Komisji Egzaminacyjnych egzaminu rocznego po III roku.

^[33] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, podanie z 10 VI 1926 r.

^[34] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 100, Protokoły Komisji Egzaminacyjnych egzaminu rocznego po IV roku. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, kopia dyplomu magistra praw. Cf. Oryginał oraz odpisy dyplomu odebrał 21 X 1926 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, podanie z 10 VI 1926 r.

^[35] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, karty wpisowe dla Dziekanatu za III trymestr roku akademickiego 1923/24 oraz I trymestr roku akademickiego 1925/26

^[36] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, życiorys z 10 I 1928 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r.

^[37] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 6 VII 1926 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 24 VI 1926 r., pismo z 6 VII 1926 r.

^[38] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 9 VIII 1926 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 7 VIII 1926 r., pismo z 9 VIII 1926 r.

^[39] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 4 XI 1926 r.

^[40] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, życiorys z 10 I 1928 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r; LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 126, Teczka habilitacyjna M. Króla, notatka bez daty.

^[41] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, podanie z 10 I 1928 r. Dnia 12 I 1928 r. rektor USB, Stanisław Pigoń, uczynił dekretację przekazującą podanie na WPiNS. Cf. Ibidem.

^[42]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 4 II 1928 r.

^[43] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, podanie z 21 V 1929 r.

^[44] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 76, Teczka doktorska M. Króla, pismo z 6 VII 1929 r. oraz 11 VII 1929 r.

^[45] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 126, Teczka habilitacyjna M. Króla, kopia dyplomu doktorskiego. Była to trzecia promocja doktorska na WPiNS po Stanisławie Swianiewiczu i Witoldzie Świdzie, którzy uzyskali swoje stopnie 16 XII 1927 r.

^[46] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 24 IX 1929 r.

^[47] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 30 IX 1929 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 30 IX 1929; F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 30 IX 1929 r.

^[48] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 1 X 1930 r. Cf. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 1 X 1930 r.; F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 1 X 1930 r. Wówczas to złożył „Akt przyrzeczenia. Przyrzekam być pomocnym profesorowi, któremu będę podlegał w prowadzeniu pracy naukowej, pedagogicznej i administracyjnej, wypełniać jego polecenia służbowe, w służbie i poza służbą strzec powagi mego stanowiska i unikać wszystkiego, co mogłoby obniżyć godność mego stanowiska i zaufanie, którego ono wymaga, wszystkie prośby, przedstawienia i zażalenia w sprawach służbowych przesyłać na ręce profesora, któremu służbowo podlegać będę, uzyskiwać zezwolenia jego na wszelkie płatne zajęcia uboczne, wypełniać obowiązki określone w regulaminie zakładu, donosić natychmiast profesorowi o każdej przeszkodzie w pełnieniu obowiązków, wywołanej czy to chorobą, czy innemi uzasadnionemi powodami i na żądanie profesora udowodnić tę przeszkodę”. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, „Akt przysięgi”.

^[49] . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 6 VI 1930 r., pismo z 12 VI 1930 r.

^[50] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 28 VII 1930 r., pismo z 23 I 1931 r., pismo z 9 II 1931 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r. F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 126, Teczka habilitacyjna M. Króla, notatka bez daty.

^[51] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 121, „Regulamin czynności i obrad Wydziału Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego z 1925 r.”. Ustawa z 13 VII 1920 r. o szkołach akademickich, DzURP 1920, nr 72, poz. 494, art. 50-59. Statut tymczasowy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, 11 X 1919 r., Wilno 1919 („Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich”. R. 1, 1919 nr 24, 28 października 1919). Cf. J. Jastrzębski, Habilitacja w państwowym szkolnictwie akademickim II Rzeczypospolitej, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” R. XIX, 2010, z. 1-2, s. 63-81. M. Przeniosło, Stopnie, tytuły i stanowiska naukowe w II Rzeczypospolitej, „Res Historica” 2012, s. 160 i nn. K. Wojtczak, O stopniach naukowych i veniam legendi w II Rzeczypospolitej (część I), „Studia Prawa Publicznego” 2014, nr 3, s. 31 i nn.

^[52] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 126, Teczka habilitacyjna M. Króla, podanie z 20 I 1931 r.

^[53] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 126, Teczka habilitacyjna M. Króla, podanie z 27 I 1931 r. Pełny wykaz prac M. Króla zawiera Aneks 2.

^[54] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 138, Protokoły posiedzeń Rady WPiNS, protokół z 9 II 1931 r.

^[55] Ibidem, protokół z 29 IV 1931 r.

^[56] Ibidem, protokół z 7 V 1931 r.

^[57] Ibidem, protokół z 21 V 1931 r.

^[58] Ibidem, protokół z 29 V 1931 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 2 VI 1931 r. F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, wyciągi z protokołów posiedzeń Rady WPiNS; pismo z 2 VI 1931 r. F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 126, Teczka habilitacyjna M. Króla, wyciągi z protokołów posiedzeń Rady WPiNS (rękopis i maszynopis); pismo z 2 VI 1931 r.

^[59] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 10 VI 1931 r., pismo z 28 VIII 1931 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 126, Teczka habilitacyjna M. Króla, pismo z 28 VIII 1931 r.; F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 31, Sprawozdanie z roku akademickiego 1930/31; F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 147, Docenci. Sprawy ogólne. Cf. M. Tarkowski, Wydział Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1919-1939, Gdańsk 2015, s. 79 i nn (tam też inne prace tego Autora).

^[60] . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 18 VI 1931 r., pismo z 26 VI 1931 r.

^[61] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 15 X 1931 r. Cf. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 15 X 1931 r.; F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 15 X 1931 r.

^[62] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 7 IX 1933 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 7 IX 1933 r.;F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 7 IX 1933 r.

^[63] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 20 VIII 1934 r. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 20 VIII 1934 r.; F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 20 VIII 1934 r.

^[64] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 VII 1935 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 VII 1935 r. F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 VII 1935 r.

^[65] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 VIII 1936 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 VIII 1936 r. F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 VIII 1936 r.

^[66] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 18 VI 1938 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 18 VI 1937 r. F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 18 VI 1937 r. Niemniej, wniosek Rady WPiNS z 27 VI 1938 r. skierowany do MWRiOP w sprawie awansowania M. Króla do wyższej grupy uposażeniowej (z VII na VI) nie zostało uwzględnione. „Wobec tego, że Doc. Król jest już starszym asystentem lat 9, docentem zaś lat 7 i wobec tak bogatej działalności naukowej Doc. Króla bardzo byłoby pożądanym specjalne wyróżnienie go przez awansowanie go do wyższej grupy uposażeniowej”. Cf. Ibidem, pismo z 27 V 1938 r.; odpowiedź MWRiOP z 9 VIII 1938 r. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 27 V 1938 r., pismo z 7 VI 1938 r., pismo z 9 VIII 1938 r. Pensję według zaszeregowania do grupy VIII pobierał od 1 X 1930 r., a według grupy VII od 1 I 1935 r. Cf. . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 16 XI 1934 r., kwestionariusz z 1935 r.

^[67] LCVA, F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 24 VI 1938 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 24 VI 1938 r.

^[68] LCVA, F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 10 VI 1939 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, pismo z 10 VI 1939 r.

^[69] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 22 III 1932 r. „W nadziej, że zasłużone to wyróżnienie będzie dla Pana bodźcem i zachętą do dalszej pracy naukowej, życzę, aby była ona jak najowocniejsza. A. Januszkiewicz”.

^[70] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 29 III 1933 r.

^[71] . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r.LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 12 III 1935 r.; pismo z 21 V 1935 r.; pismo z 27 VI 1935 r.

^[72] . LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r.

^[73] LCVA, F. 55, Ap. 3, b. 3603, Starostwo Powiatowe Wileńsko-Trockie, pismo z lipca 1938 r.

^[74] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, list E. Taylora z 9 III 1934 r. Dziekan J. Panejko odpisał 15 III 1934 r. podając podstawowe dane, o które proszono oraz wykaz 6 prac naukowych. Cf. Ibidem, pismo J. Panejki z 15 III 1934 r.

^[75] P.M. Żukowski, Słownik docentów Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1919-1939, (w druku).

^[76] Wilno 1934.

^[77] Wilno 1935.

^[78] Wilno 1936.

^[79] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb/181, Teczka personalna A. Cybulina; F. 175, Ap. 2(VI)B/23, Teczka personalna A. Cybulina; F. 175, Ap. 2(VI)Ca/1293, Teczka studencka A.Cybulina.

^[80] Wilno 1937.

^[81] Wilno 1938.

^[82] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb/954, Teczka personalna L. Szelągowskiego; F. 175, Ap. 2(VI)Ca/4037, Teczka studencka L. Szelągowskiego; F. 175, Ap. 14/548, Teczka personalna L. Szelągowskiego.

^[83] Wilno 1939.

^[84] Wilno 1931, s. 14-18.

^[85] Wilno 1932, s. 14-18.

^[86] Wilno 1933, s. 13-16.

^[87] Wilno 1934, s. 14-19.

^[88] Wilno 1935, s. 17-22.

^[89] Wilno 1936, s. 18-24.

^[90] Wilno 1937, s. 19-24.

^[91] Wilno 1938, s. 22-27.

^[92] Wilno 1939, s. 22-27.

^[93] H. Ilgiewicz, SocietatesAcademicaeVilnenses. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie (1907-1939) i jego poprzednicy, Warszawa 2008, s. 491.

^[94] „Rocznik Prawniczy Wileński”, R. IV, 1930; R. V, 1931; R. VI, 1933; R. VII, 1935; R. VIII, 1936; R. IX, 1938; R. X, 1939.

^[95] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, odpis umowy z 10 X 1927 r., pismo z 28 XII 1927 r., życiorys z 11 VI 1934 r.LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, kopia umowy z 10 X 1927 r.; pismo z 28 XII 1927 r.

^[96] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 26 XI 1931 r.

^[97]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 23 XI 1931 r.

^[98] LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 4 II 1927 r.; pismo z 6 X 1927 r.

^[99]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 18 XI 1927 r.

^[100]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 2 I 1928 r.

^[101]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 4 II 1928 r.

^[102]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 4 IV 1928 r.

^[103]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 4 V 1928 r.

^[104]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo (bez daty – przed kwietniem 1929 r.).

^[105]LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r.LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 3 X 1929 r.

^[106]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 27 XII 1934 r.

^[107]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, świadectwo z 6 II 1935 r.

^[108]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 30 III 1935 r.

^[109]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 II 1936 r.

^[110]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 25 IX 1936 r.

^[111] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, życiorys z 11 VI 1934 r. Cf. H. Ilgiewicz, Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej oraz Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie (1930-1929), Warszawa 2019, s. 53 i nn. M. Kornat, Początki sowietologii w II Rzeczypospolitej. Geneza, dzieje i dorobek Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie (1930-1939), „Zeszyty Historyczne”, 2000, t. 134. Idem, Polska szkoła sowietologiczna 1930-1939, Kraków 2003. Rocznik Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej, 1933, t. 1. Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej, Wilno 1938, s. 5–10. Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej. Plan wykładów. Dane na rok 1933/1934, Wilno 1934. Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej. Spis wykładów i grono nauczające w roku akademickim 1936/1937, Wilno 1936. Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie przy Instytucie Naukowo-Badawczym Europy Wschodniej. Plan wykładów. Dane na rok 1933/1934, Wilno 1934. Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie, Wilno 1937. Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie, Wilno 1938. Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie. Spis wykładów i grono nauczające w roku akademickim 1938/1939, Wilno 1938.

^[112] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, pismo z 23 XI 1939 r.LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 20 IV 1928 r.

^[113]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 28 XII 1928 r.

^[114] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla, podanie z 4 V 1935 r. Dziekan Bronisław Wróblewski zgodził się na wykonywanie zajęć ubocznych 14 V 1935 r. Cf. Ibidem, pismo z 14 V 1935 r.

^[115] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Ba, b. 72, Wykazy pracowników naukowych i administracyjnych oraz różnych USB oraz zatrudnionych w Vilniaus Universitete.

^[116]LCVA, F. 175, Ap. 13, b. 663, Ankiety niebędących na służbie pracowników i wiadomości o zespole naukowym USB, karta M. Króla.

^[117] LCVA, F. 175, Ap. 2(VI)B, b. 67, Teczka personalna M. Króla,

^[118] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Ba, b. 72, Wykaz pracowników naukowych i administracji oraz różnych USB oraz zatrudnionych w Vilniaus Universitate 1939/40.

^[119] LCVA, F. 415, Ap. 4, b. 78, Vilniaus miesto savivaldybė, k. 651-652.

^[120] LCVA, F. 401, Ap. 5, b. 1974, Vilniaus miesto ir apskrities viršininkas, deklaracja z 26 IV 1940 r.

^[121] M. Walczak, Ludzie nauki i nauczyciele podczas II wojny światowej. Księga strat osobowych, Warszawa-Radom 1995, s. 112.

^[122]https://zemelapiai.vplanas.lt/kapines/map/95BAF96A-7B94-497D-8797-11A9FD146543 (dostęp 13 XII 2021 r.).Ta informacja ostatecznie potwierdza dokładną datę śmierci M. Króla i miejsce jego pochówku. Zatem funkcjonujące w literaturze inne daty jego śmierci (m.in. A Święcicki, Wydział Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego i jego spuścizna, w: Z dziejów Almae Matri sVilnensis. Księga pamiątkowa ku czci 400-lecia założenia i 75-lecia wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego, red. L. Piechnik, K. Puchowski, Kraków 1996, s. 97 czy L. Zasztowt, Alma Mater Vilensis Clandestina 1939-1945, „Wileńskie Rozmaitości”, 2007, nr 1(100), s. 12) należy uznać za niepotwierdzone.

^[123] LCVA, F. 64, Ap. 26, b. 160, Magistrat miasta Wilna, odpis świadectwa chrztu żony z 6 XI 1922 r.; odpis metryki ślubu 7 VII 1931 r. Cf. LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, akt zawarcia małżeństwa z 26 VI 1931 r., pismo z 2 VII 1931 r., pismo z 10 VII 1931 r. LCVA, F. 175, Ap. 14, b. 193, Teczka personalna M. Króla, pismo z 10 VII 1931 r.LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 27 VI 1931 r.

^[124] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, podanie z 2 VI 1938 r. Mieszkał wówczas przy ul. Kościuszki 18 a.

^[125]LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 12 V 1935 r.

^[126] LCVA, F. 175, Ap. 1(I)Bb, b. 863, Teczka personalna M. Króla, podanie z 1 V 1939 r. Cf. LCVA, F. 401, Ap. 5, b. 1974, Vilniaus miesto ir apskrities viršininkas, deklaracja z 26 IV 1940 r. Cf. LCVA, F. 1144, Ap. 1, b. 1270, Teczka personalna M. Króla, pismo z 4 V 1939 r. Dzień 23 września jako dzień narodzin pojawia się najczęściej, w tym w świadectwie urodzenia.

^[127] Archiwum UŁ, Teczka studencka L. Mikuckiej-Król, kwestionariusz z kwietnia 1947 r.

^[128] Archiwum UŁ, Teczka studencka L. Mikuckiej-Król, odpis karty ewakuacyjnej.

^[129]

^[130] Archiwum UŁ, Teczka studencka L. Mikuckiej-Król, kwestionariusz z kwietnia 1947 r.; życiorys z kwietnia 1947 r.

^[131]LCVA, F. 175, Ap. 5(VI)Ca, b. 726, Teczka studencka L.W. Mikuckiej.

^[132] Archiwum UŁ, Teczka studencka L. Mikuckiej-Król, tymczasowe zaświadczenie o uzyskaniu stopnia magistra praw z 30 X 1947 r.

^[133] Archiwum UMK, Teczka pracownicza L. Król.

^[134] Zaliczenie dziekana W. Zawadzkiego

^[135] Zaliczenie dziekana W. Zawadzkiego

^[136] Zaliczenie dziekana W. Zawadzkiego

^[137] Zaliczenie I i II trymestru przez dziekana W. Zawadzkiego

^[138] Zaliczenie trym. III 21 VI 1924, dziekan W. Komarnicki

^[139] Dziekan W. Komarnicki w 1925 r. zaliczył trym.

^[140] Dziekan W. Komarnicki 26 III 1925 r. zaliczył trym.

^[141] Dziekan W. Komarnicki 15 VI 1925 r. zaliczył trym.

^[142] Dziekan E. Waśkowski 20 XII 1925 r. zaliczył trymestr.

^[143] Dziekan E. Waśkowski 26 III 1926 r. zaliczył trymestr.

^[144] Dziekan E. Waśkowski 25 VI 1926 r. zaliczył trymestr.

Przemysław Marcin Żukowskischool

Michał Król (1900-1943). Biogram naukowego życia doktora praw i docenta prawa narodów na Wydziale Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie

Przemysław Marcin Żukowski school