BIBLIOTEKA GŁOSU PRAWA - FONTES

Jednym z najważniejszych, a może najważniejszym dziełem naukowym prof. Aleksandra Dolińskiego (1866-1930) – ojca polskiego prawa spółek handlowych – jest wydana w 1908 r. własnym nakładem, a teraz wznawiana w serii „Biblioteka Głosu Prawa” – jako pomnik polskiej nauki prawa – monografia wprowadzanej wtedy w monarchii habsburskiej spółki z ograniczona odpowiedzialnością.

      To książka, którą powinien znać każdy prawnik zagłębiający się w studia nad prawem spółek handlowych. Wybitny cywilista prof. Ernest Till pisał, że dzieło Dolińskiego wyprzedziło literaturę austriacko-niemiecką i dodawał, że „Jest to praca systematyczna, wyczerpująca rzecz tak ze stanowiska ekonomicznego jako tez prawnego, a szczególności także bankowego”.

            Z kolei znawca i kodyfikator prawa handlowego, profesor i rektor Szkoły Głównej Handlowej, Aleksander Jackowski (1869-1949) pisał: „Dzieło to, wyczerpujące materię, bo 494 stronic liczące, napisane z wielkim nakładem pracy, z wielką znajomością tej dziedziny życia i prawa, będące zarówno traktatem prawniczym jak tez praktycznym wykładem, zajęło poczytne miejsce w literaturze polskiej prawniczej”.

            Autorzy przedmowy (prof. Adam Redzik i prof. Paweł Zdanikowski) wskazali, że „Monografia Aleksandra Dolińskiego jest dziełem o bezprecedensowym charakterze: żaden polski autor nie powtórzył takiego osiągnięcia. W Polsce nigdy nie ukazało się bowiem bardziej wyczerpujące opracowanie poświęcone spółce z o.o. autorstwa jednej osoby. Co więcej, dzieło lwowskiego uczonego - pomimo upływu ponad 110 lat od jego ukazania się - w zakresie elementów konstrukcyjnych spółki z o.o. ciągle zachowuje aktualność”.

ISBN 978-83-957748-1-2

Jakkolwiek sam Autor sytuuje swoje dzieło w nurcie prawa administracyjnego, kontynuując niejako swoje wcześniejsze zainteresowania naukowe i koncentrując się na problematyce nadzoru nad fundacjami kościelnymi i wyznaniowymi – problemu, dodajmy, aktualnego w doktrynie prawa do dnia dzisiejszego (zob. przykładowo prace Henryka Ciocha, Romana Trzaskowskiego czy Mariusza Swory). W gruncie rzeczy praca wykracza jednak poza wymienioną wyżej sferę. Uwagi odnoszące się do konstrukcji fundacji lokują się bowiem na gruncie prawa cywilnego i kanonicznego (tak np. uwagi dotyczącej własności kościelnej w odniesieniu do fundacji).

Interesująca – zwłaszcza dla rozpoznania ewolucji dawnego i obecnie obowiązującego prawa polskiego oraz prawa kanonicznego – jest analiza tytułowego pojęcia „fundacji kościelnej” (s. 22 i n.). Na marginesie warto wskazać, że próba uzgodnienia pojęcia fundacji kościelnej na tle kanonicznego i państwowego porządku prawnego w dalszym ciągu angażuje uwagę krajowej i obcej literatury przedmiotu (…). Imponujący jest rozmach Autora, analizującego to zagadnienie w świetle dawnego i obowiązującego w dacie wydania pracy prawa polskiego oraz w bardzo szerokim kontekście prawno-porównawczym, z odesłaniami do ustawodawstwa: niemieckiego, węgierskiego, rumuńskiego, włoskiego, czechosłowackiego, bawarskiego, wirtemberskiego, heskiego i saskiego. (…)

Imponujący jest rozmach Autora, analizującego to zagadnienie w świetle dawnego i obowiązującego w dacie wydania pracy prawa polskiego oraz w bardzo szerokim kontekście prawno-porównawczym, z odesłaniami do ustawodawstwa: niemieckiego, węgierskiego, rumuńskiego, włoskiego, czechosłowackiego, bawarskiego, wirtemberskiego, heskiego i saskiego."

prof. ucz. dr hab. Andrzej Herbet

[fragment recenzji wydawniczej]

"Publikacje dr. Rappé, mimo iż od ich publikacji minęło często stulecie zawierają wiele aktualnych spostrzeżeń, zaś przygotowana do druku w 1939 r. książka o fundacjach kościelnych i wyznaniowych (…) nie ma sobie równych we współczesnej literaturze przedmiotu. Wydaje się, że stanowić będzie też ważne uzupełnienie literatury w obszarze prawa fundacyjnego".

prof. ucz. dr hab. Adam Redzik,

dr hab. Konrad Rzemieniecki

(z Przedmowy)

ISBN 978-83-957748-1-2

To jedno z najcenniejszych i stale aktualnych dzieł  polskiej nauki prawa okresu międzywojennego; dzieło, które nigdy nie ukazało się jako całość. W okresie pandemii i jej skutków dzieło Kazimierza Przybyłowskiego zyskuje na znaczeniu, tym bardziej, że do dzisiaj nie powstało żadne porównywalne rozmachem badawczym opracowanie o klauzuli rebus sic stantibus.

„Rozprawa powstała w okresie przygotowania kodyfikacji polskiego prawa zobowiązań., co uzasadniało potrzebę zbadania rozwiązań przyjętych w innych państwach. Oparta została na bogatym materiale historycznym i komparatystycznym.  Ta cecha odróżnia ją od innych monografii, zarówno wcześniejszych jak późniejszych, opartych na ogół na jednym systemie prawnym, czasem uzupełnionych ogólnikowymi informacjami o unormowaniach przyjętych w innych państwach. Autor uwzględnił nie tylko regulacje wyrażone w przepisach obowiązujących w różnych państwach (Niemczech, Francji, Szwajcarii, Włoszech, Anglii, Austrii), ale także stanowisko orzecznictwa i poglądy nauki.  Niezwykle skrupulatnie zebrane materiały zostały gruntownie przemyślane przez autora.  Ogólniejsze znaczenie mają uwagi dotyczące systemów prawnych, w których tytułowy problem uregulowano w przepisach odnoszących się tylko do niektórych stosunków prawnych. Zdaniem Przybyłowskiego przepisy takie nie mogą być traktowane jako wyraz niewypowiedzianej zasady ogólnej, ale nieuzasadnione byłoby interpretowanie ich za pomocą argumentacji a contrario.  Stanowisko takie Przybyłowski łączył z odrzuceniem rozpowszechnionego przekonania, jakoby przepisy określane jako wyjątkowe nie podlegały wykładni rozszerzającej. Wnikliwe przemyślenia na temat unormowań przyjętych w obcych prawach stanowiły podstawę rozważnych postulatów de lege ferenda.   Przybyłowski opowiadał się za uregulowaniem problemu wpływu zmiany stosunków na zobowiązania za pomocą ogólnego przepisu.  Zgłosił jednak uwagi krytyczne co do przepisu zamieszczonego w projekcie przygotowanym przez Tilla”. 

Prof. dr hab. Andrzej Mączyński

 (z Przedmowy)

Ograniczony do 200 egzemplarzy nakład tej cennej pracy rozszedł się w ciągu miesiąca.

ISBN 978-83-957748-0-5

"Z perspektywy czasu praca Znaczenie interesu prawnego w procesie cywilnym jest najważniejsza w dorobku naukowym Włodzimierza Werhanowskiego. Mimo bowiem upływu ponad 110 lat do dziś zachowała aktualność. Zdumiewające, ale każdy współczesny procesualista mógłby z powodzeniem napisać słowa ze Wstępu: „Wielu procesualistów nie podaje wcale wyjaśnienia „interesu prawnego”; inni zbywają kilku słowami; a miedzy tymi, którzy gorliwiej się tem zajmują, trudno dopatrzeć się zgody. Interes prawny nastręcza w literaturze procesowej pole do obfitej kazuistyki, a autorowie starają się częstokroć oceniać te instytucye w każdym typowym przypadku z innego punktu widzenia, z innego stanowiska. I nie dziw! Ujęcie pojęcia „interesu prawnego” w ogólne normy i granice nie jest rzeczą łatwa, skoro ustawa nie daje żadnego określenia i wyjaśnienia, a zdaje wszystko na naukę, praktykę i jurysprudencye sedziego. Nie dziw, że wiele kwestyj w tym względzie do dziś nieustalonych, ze trudno dojść do ścisłych rezultatów”.

Werhanowski był pierwszym, który podjął się napisanego w języku polskim monograficznego opracowania pojęcia interesu prawnego w procesie cywilnym. A przecież należy ono do najtrudniejszych zagadnień z zakresu prawa procesowego. Jest bowiem z jednej strony pojęciem wymagającym doskonałej znajomości teorii prawa, z drugiej zaś fundamentem wielu instytucji procesowych, konieczna jest wiec gruntowna znajomość praktyki. Chyba właśnie ta trudność jest przyczyną, że tak mało mamy piśmiennictwa na temat interesu prawnego."

adw. dr Monika Strus-Wołos

(z Przedmowy)